Изучаем татарский язык

Läxçä (Poläkçä) - Tatarça Süzlek. 3 000 ÇAMASI SÜZ

Komentarze do słownika

1. Czasowniki są podawane w formie infinitiwu (bezokolicznika) warunkowego: strzelać – at-u (at – rdzeń, u – końcówka infinitiwu)

2. Czasowniki polskie są podawane w bezokoliczniku w aspekcie niedokonanym, bo aspekt dokonany ma zazwyczaj ten sam odpowiednik w języku tatarskim

3. Dyftongi “au” i “äü” mają krótkie dźwięki “u” i “ü”. Na końcu słów akcent pada na dźwięki “a” i “ä”.

4. Skróty umowne [...] - wymowa, transkrypcja ( ' ) - znak miękki ( = ) – zobacz słowo (ang.) – słowo ma pochodzenie angielskie (ar.) – słowo ma pochodzenie arabskie (dosł.) - dosłownie (fiz.) - fizyka (fr.) – słowo ma pochodzenie francuskie (gr.) – słowo ma pochodzenie greckie (hisz.) – słowo ma pochodzenie hiszpańskie (łac.) – słowo ma pochodzenie łacińskie (mat.) - matematyka (niem.) – słowo ma pochodzenie niemieckie (pers.) – słowo ma pochodzenie perskie (pot.) – mowa potoczna (przen.) – znaczenie przenośne (ros.) - słowo ma pochodzenie rosyjskie (rozk.) – tryb rozkazujący (ukr.) – słowo ma pochodzenie ukraińskie (wł.) – słowo ma pochodzenie włoskie (wulg.) – wulgaryzm

Alfabet Polski

A

a – ä

aby – ğına, genä, öçen [öçön]

akceptować – al–u

albo – yä, ällä, yäki, yäisä

ale – läkın (ar.), ämma (ar.), şulay da

ambasador – ilçe

anegdota – mäzäk

angielski, Anglik, Angielka – iñgliz 

ani...ani – da...da, dä...dä, ta...ta, tä...tä 

apetyczny – tämle, tatlı

arkusz – bit

armia – ğaskär (ar.)

artykuł – mäqalä (ar.)

autor, autorka – ávtor (łac.)

aż – qadär(ar.), xätle

B

babcia – äbi, däü äni

bać się (o co) – qurq–u (rozk. qurıq); boi się – qurqa

badać – qara–u, bağ–u

bardzo – bik, ğalämät (ar.)

bawić – küñel açtır–u, küñel kütärt–ü, käyef açtır–u, käyef kütärt–ü 

bawić się– yuan–u, küñel aç–u, küñel kütär–ü; uyna–u, käyef aç–u, käyef kütär–ü

bez (czego) – –sız, –sez

bezchmurny – ayaz, açıq, bolıtsız [bolotsoz] 

beznadziejny – ömetsez [ömötsöz] 

bezpłatny – buş, buşqa

bezpośredni – turı

bezużyteczny – kiräksez, kiräkmäs

beż – aqsıl körän

biały – aq

biblioteka – kitapxanä (pers.) 

biec – yöger–ü [yögörü], çab–u 

biegać – yöger–ü [yögörü], çab–u 

bielizna – ker

bierny – yalqau, irençäk, passiv (łac.)

bieżący – baruçı 

biurko – yazu östäle 

blask – nur (ar.) 

bliski – yaqın

błąd – xata (ar.)

błądzić – butal–u, adaş–u, adaşıp (butalıp) yör–ü

błędny – yalğış, xatalı

błękit – kük

błoto – 1. pıçraq, lay, duyın

błoto – 2. saz, sazlıq

błysk – nur (ar.)

bo – çönki

bogactwo – mal (ar.)

bogaty – bay

bohater – batır, bahadir (pers.)

bok – yan

boleć – awır–u, cirlä–ü; awırt–u

bóg – allah(ar.), alla(ar.)

ból – awıru

brać (od kogo, skąd) – al–u

brak (czego) – citmi

brama – qapqa

brat – abıy (starszy), ene (młodszy)

brązowy – kük 

broda – saqal 

bronić – saqla–u 

broń – qoral

brzeg – yar, su buyı; qır, baş, oç, soñ, çık 

brzoskwinia – şäftalu, şaptaku, persik 

brzoza – qayın

brzuch – eç, büksä(wulg.), qorsaq

brzydki – äşäke

budować – töz–ü; kütär–ü, torğız–u [torğozu]

budynek – bina (ar.), yort, toraq, öy

budzić – uyat–u, kütär–ü, torğız–u [torğozu]

budzić się – uyan–u, tor–u

burza – yäşenle yañğır, dawıl, urağan (fr.)

butelka – şeşä, pıyala şeşä

byczek – ügez, ügez bozau

być – bul–u

bydło – terlek, mal (ar.)

byk – ügez

byłe co – närsä bulsa, ni bulsa

byłe gdzie – qayda bulsa, qaya bulsa

byłe jak – niçek bulsa 

byłe jaki – nindi bulsa 

byłe kto – kem bulsa 

bywać – bul–u

С

całować (się) – üb(eş)–ü

całkiem – bötenläy [bötönläy], tulay

całkowicie – tulıp, tulı, tulay, bötenläp [bötönläp], bötenläy [bötönläy]

całkowity – tulı, tulay, bötenläy [bötönläy]

całość – tulı, böten [bötön] 

cały – tulı, böten [bötön] 

cebula – suğan

cena – bäyä (ar.), qıymmät (ar.), xaq (ar.)

cenić – bäyä bir–ü, qıymmätlä–ü 

cenny – qıymmätle, qıybat(lı) 

chałwa – xälwä (ar.)

character – xolıq [xoloq] (ar.), xarákter (gr.)

chcieć – telä–ü

chęć – teläk, niyät (ar.), maqsat (ar.)

chętny – teläwçe

chleb – ipi (pieczywo); igen (zboża), aşlıq (zboża), ikmäk (zboża)

chłodny – salqın, suıq

chłop, chłopiec – malay, yeget, ceget (pot.) 

chłopiec – malay, yeget, ceget (pot.) 

chmura – bolıt [bolot]

chmurny – küñelsez, käyefsez, qarañğı (przen.), baltası suğa töşkän

(przen.)

chmurzyć się – yöz çıt–u; qaplan–u (niebo)

chodzić – yör–ü

choroba – awıru, çir, çirläü 

chorować (na co) – awır–u, çirlä–ü 

chory – awıru, çirle

chować (gdzie) – yäşer–ü, qaçır–u

chrapać – ğırla–u

chronić się – saqla–u, qarawılla–u

chryzantema – altınçäçäk (dosł. kwiat złoty), xrizantéma (gr.)

chudoba – terlek, mal (ar.)

chusteczka, chustka – yauliq

chwila – mizgel, minut (łac.), moment (łac.)

chyba – bälki, mömkin (ar.)

chytry – xäyläkär, mäkerle

ciało – tän, cäsäd, cisem (mat., fız.)

ciastko – qamır

ciągle – gel, daimi (ar.), här waqıtta, här qayçan, här çaqta

ciągnąć – tart–u, österä–ü [östöräẅ]

cichy – tın, tınıç, äkren 

cielę – tana, tana bozau 

ciemność – qarañğılıq

ciemny – qarañğı, qara (przen.)

cienki – neçkä, yuqa

cień – külägä

ciepły – cılı

cieszyć się (z czego, czym) – şatlan–u, söyen–ü [söyönü], quan–u

ciężki – awır 

ciocia – apa, tüti 

cisnąć – qıs–u

co? – närsä?, ni?, nämä? (pot.), nästä? (pot.)

cokolwiek – närsä bulsa, ni bulsa

coraz – artığraq

coś – närsader, nider; närsä bulsa, ni bulsa

córka – qız, qız–bala 

cudzoziemiec – çit il keşese 

cukier – şikär, şikär qomı [qomo] 

cukierek – konfet

cytryna – limon (gr.)

czajnik – çäynük

czapka – bürek; tübätäy

czarny – qara

czas – waqıt (ar.), zaman (ar.), çor, säğat’ (przen.), minut (przen.), däwer

(ar.)

czasami, czasem – qay waqıtta, waqıtlap, qay çaqta

czasopismo – jurnal (fr.)

czekać (na co) – köt–ü

czekolada – şokolad [şakalat] (z języka azteckiego)

czerwiec – iyün (łac.) 

czerwienić – qızar–u 

czerwony – qızıl, al 

czesać – tara–u

czesać się – taran–u 

cześć! – sälam ! [säläm] 

częstować – sıyla–u, qunaqla–u 

częsty – yış, qalın

częściowo – azlap, äzläp, kisäkläp; qay waqıtta

częściowy – kisäkle

część – kisäk

członek – äğza (ar.), çlen (ros.)

człowiek – keşe, ädäm (ar.), adäm (ar.), baş (przen.), can (pers.), bändä

(pers.), alla qolı

czoło – mañğay

czółno – köymä, qayıq 

czterdzieści – qırıq 

czternaście – undürt 

cztery – dürt

czubek – baş

czuć – siz–ü

czuć się – sizel–ü, xis it–ü

czupryna – çäç, şevelüra

czwartek – atna kiç, pänceşämbe (pers.)

czy – ällä, me, mı

czyj – kemneñ, kemneke

czyjkolwiek – kemneñ bulsa, kemneke bulsa

czyjś – kemneñder, kemnekeder, kemneñ bulsa, kemneke bulsa

czynność – xäl (ar.), eş

czynny – eşli, açıq

czysty – saf (ar.), çista, pak (pers.), kersez, aru, ciynaq

czytać – uq–u (rozk. uqı!); czyta – uqıy

czytelnia – uqu zalı

Ć

ćwiczyć – qüneg–ü

ćwierć – çirek

D

dach – tübä 

dać = dawać daleki – yıraq 

dancing – biyü 

danie – rizıq (ar.)

daremny – yuqqa, faydasız

dawać – bir–ü

dawny – elek, elekke, iske, borıñğı [boroñğo]

dbać – qara–u, bağ–u

debata – bäxäs (ar.), süz köräşterü 

decydować się – qararğa kil–ü 

decyzja – qarar (ar.)

defilada – parad (fr.)

denerwować – nervığa tiy–ü

denerwować się – borçıl–u [borçolu], dulqınlan–u, nervlan–u, urın tapma–u

depesza – telegrámma (gr.) 

deseń – bizäk, zinnät, bizäw 

deser – tatlı rizıq, desert (fr.)

deska – taqta

deszcz – yañğır, läysän (deszcz w wiosnę), nisan (pers.) (deszcz w wiosnę)

diament – almaz (gr.)

dla (czego) – öçen [öçön]

dlaczego? – nigä? nişläp? ni öçen [öçön]? ni säbäple?

dlatego – şuña qara, şuña qarap, şuña qarağanda, şunıñ arqılı, şunıñ arqasında

dłoń – qul bite

długi – ozın [ozon]; ozaq

długość – ozınlıq [ozonloq], buylıq; ozaqlıq

dno – töp

do (czego) – qadär (ar.); xätle

do przodu – alğa

do widzenia! – saw bul!, isän bul

doba – täwlek

dobranoc! – xäyerle tön! tınıç yoqı! [yoqo]

dobro – mal (ar.)

dobroduszny – açıq küñelle, yılmağay, yaqtı çıraylı

dobry – yaxşı, äybät (ar.), häybät (ar.), şäp, aru, täqwa (ar.)

dobrze! – yaxşı! xup (pers.)! yarar! Äye!

dochód – fayda (ar.)

doczekać – köt–ü

doglądać – qara–u, bağ–u, artınnan qara–u

dojechać – barıp cit–ü

dojść – barıp cit–ü

dokąd? – qaya?, qayda?, qaya qadär (xätle)?, qayda qadär (xätle)?

dokądkolwiek – qaya bulsa?, qayda bulsa?, qaya qadär (xätle) bulsa?, qayda qadär(xätle) bulsa?

dokładny – tögäl, täğayen(ar.)

dokoła – äylänä

dokonać – eşlä–ü, qıl–u, eşläp beter–ü

doktor – tabip (ar.)

dolegać – awır–u, cirlä–ü

dom – öy, yort, bina (ar.), toraq

dopiero – ğına, genä dopóki – qadär (ar.), xätle 

doradzić – kiñäş bir–ü 

dorosły – olı, üskän, citkän

dorównać (komu) – tigezlän–ü, tiñlän–ü

dorsz – täräç, täräç balığı

doskonały – yaxşı, äybät (ar.), häybät (ar.), şäp, aru, täqwa (ar.)

dostać – al–u dostateczny – citärlek 

dostatek – mal (ar.) 

dostawać – al–u

dostrzegać – qara–u, bağ–u

dosyć – citär, citärlek

dość – citär, citärlek

doświadczenie – täcribä (ar.), sınaw

dotąd – şuña qadär (xätle), moña qadär (xätle)

dotychczas – bu (mondağı, şul, şundağı) waqıtqa (çaqqa) qadär (xätle)

dowcip – şayaru, şayartu, mäzäk

dowcipny – zirek

dowiadywać się (czego, o czym od kogo) – bel–ü, belep al–u

dowiedzieć się = dowiadywać się dowód osobisty – pásport (fr.) 

dozorca – işeğaldı (uram) seberüçe 

dramat – dráma (gr.)

dreszcze – qaltıraw 

drewno – agaç drobiazg – waqlıq 

drobny – waq, keçkenä 

droga – yul

drogeria – parfümériä (fr.)

drogi – qıybat(lı), qıymmät(le) (ar.); qader(le) (ar.)

drób – yort qoşı [qoşo]

drut – cep

drwić (z czego) – köl–ü 

drzeć (o co) – yırt–u 

drzemać – yoqla–u 

drzemiący – qarañğı, qara 

drzewo – ağaç

drżeć – qaltıra–u

duch – can (pers.), ruch (ar.)

duma – ğorurlıq, käpräyü, masayu, borın çöyü (kütärü), hawalıqlıq

dumny – ğorur (ar.), maqtanıç 

dusza – can (pers.), bäğer (przen.) 

duszny – tonçıq [tonçoq]

dużo – küp, baytaq

duży – zur

dwa, dwie – ike; 

dwa z polową – ike yarım; 

dwie trzecie – öçençe

[öçönçö] ike

dwadzieścia – yegerme, cegerme (pot.)

dwanaście – unike

dworzec – vokzal (ang., niem.) 

dwór – işek aldı, işeğaldı 

dwudziestka – ike distä

dym – töten [tötön], ıs 

dywan, dywanik – keläm 

dyżur – dejurlıq (fr.) 

dzbanek – qomğan, quvşin 

dziadek – babay, däw äti 

dzial – bülek

działacz – eşlekle

działalność – eş

dzieci – bala–çağa, balalar 

dzieciństwo – balaçaq 

dziecko – bala

dziedzina – ölkä

dzieje – tarix (ar.)

dzielnica – bistä, öyäz, rayon (fr.)

dzieło – äsär (ar.)

dziennik – yañalıqlar, köndälek 

dziennikarz, dziennikarka – jurnalist (fr.) 

dzień – kön

dziesiątka – distä 

dziesięć – un 

dziewczę – qız 

dziewczyna – qız

dziewczynka – qız, qız bala 

dziewictwo – qızlıq 

dziewięć – tuğız 

dziewięćdziesiąt – tuqsan 

dziewiętnaście – untuğız

dziękować (komu) – räxmät äyt–ü 

dziękuję! – räxmät (ar.)! 

dziękujemy! – räxmät (ar.)!

dziki – kiyek (ptak), qırğıy (zwierzę); wäxşi (ar.)

dzisiaj – bügen, bu kön 

dzisiejszy – bügenge 

dziura – tişek

dziurka – yırıq

dziwić się – xislän–ü, is kit–ü, ğacäplän–ü, şaqqat–u, tañ qal–u

dziwny – ğacäp (ar.), şaqqatqıç, iskitkeç, tañ qalırlıq, soqlanğıç, şaqqatırlıq, is kitärlek, tañ qaldırğıç

dzwonek – şaltırau, yañğırau 

dzwonić (do kogo) – şaltırat–u 

dźwięk – awaz (pers.)

dźwigać – kütärep bar–u, österä–ü [östöräÿ]

dżdżysty – yañğırlı

dżem – djem (ang.)

E

Egipt – Mísır

egzamin – sınaw, ekzámen (łac.)

egzaminować – ekzámen al–u, ekzámen qabul it–ü

egzemplarz – ekzemplär (łac.)

epoka – çor, zaman (ar.), epóxa (gr.), däwer (ar.)

etiuda – etüd (fr.)

Europa – Yevrópa (gr.), Awrupa (tr.).

F

fala – dulqın 

farbować – buyau 

fasolka – fasol’(łac.)

fiksować – şaşın–u, aqıldan yaz–u 

filiżanka – käsä, fincan (ar., tr.) 

flaki – yara eze

fortuna – mal (ar.)

fosa – çoqır [çoqor]

fotel – küşek, kréslo (ros.) 

fruktowit – cimeş suwı 

frytki – qızdırılğan bäräñge 

fryzjer – parikmáxer (niem.) 

furia – açu

G

gabinet – kabinet (fr.) 

gąbka – munçala 

galaretka – jele(fr.) 

gałąź – botaq

gardło – tamaq, boğaz 

garmażeria –kulinaríyä (łac.) 

gasnąć – sünü

gatunek – sıfat (ar.), sort (fr.) 

gdy – waqıtta, waqıtqa, çaqta 

gdyby – ägär (dä) bulsa

gdzie indziej – ikençe cirdä

gdzie? – qaya? qayda? qay(sı) cirgä? qay(sı) cirdä?

gdziekolwiek – qaya bulsa, qayda bulsa, qay(sı) cirgä bulsa, qay(sı) cirdä bulsa

gdzieniegdzie – qay(sı)ber cirgä, qay(sı)ber cirdä

gdzieś – qayadır, qaydadır, qay(sı) cirgäder, qay(sı) cirdäder, qaya bulsa, qayda bulsa, qay(sı) cirgä bulsa, qay(sı) cirdä bulsa

gęś – qaz (gr.)

gęsty – qalın, quyı

giąć – bög–ü

ginąć – yuğal–u, haläk bul–u

gładki – şuış 

głęboki – tirän 

głębokość – tiränlek

glina – balçıq, walçıq, lay

głód – açlıq 

głodny – aç 

głos – tawış

głośny – tawışlı, qatı tawışlı

głowa – baş 

głównie – yışraq 

główny – baş

głuchy – suqraq, sañğırau

głupi – yülär, tile, santıy, tiptäk, axmaq (ar.), dıvana (pers.)

gmach – bina (ar.), yort, toraq

gniazdo – oya

gniew – açu, açulıq

gniewać się – açu kil–ü, açulan–u

godzina – säğät (arab)

gołąbki – tulma

golić – qır–u

golić się – qırın–u

góra – tau

gorący – qaynar

gorączka – ut kebek, yuğarı temperatura

górnik – kümerçe, şaxtör (niem.)

gorzki – açı, äçe

gość – qunaq

gościnny – qunaqçıl, açıq çıraylı

gospodarz – xuca (ar.), iyä

gospodyni – xuca xatın; xezmätçe xatın

gotować – äzerlä–ü

gotowy – äzer 

gra – uyın 

grać – uyna–u

granatowy – zäñgär, kükçä

granica – çik, il çige, çik buyı

gratulować (czego, komu) – qotla–u, täbriklä–ü

grób – qaber (ar.) 

groch, groszek – borçaq 

gród – qala, taşqala 

grosz – tiyen

grubość – qalınlıq 

gruby – qalın, yuan 

grudzień – dekäber (łac.) 

grusza – grúşa

gruźlica – tuberkulyoz (łac.)

gruzy – xäräbä (ar.)

gryczana – qaraboday(dosł. przenica czarna)

grypa – gripp (fr.) 

grzbiet – sırt, arqa 

grzebień – taraq 

grzyb – gömbä 

gust – täm

guzik – sädäp, sädäf (pot.) (ar.)

gwar – tawış

gwarny – tawışlı

gwiazda – yoldız [yoldoz]

H

handel – säüdä

handlować – säüdä itü, satu

herbata – çäy

hipopotam – su sıyırı (dosł. krowa wodna), gipopotam, begemot

historia – tarix (ar.)

horyzont – kük çite (qırıyı), ofıq [ofoq] (ar.), horizont

hotel – qunaqxanä, traqtir, otel (fr.)

humor – şayartu, yúmor (łac., ang.)

I

i – belän, da, dä, häm (pers.), wä (ar.)

ich – alarnıñ, alarnıqı

igła – enä 

ile? – niçä? 

ilość – san

ilustracja – räsem (ar.)

imiennik – adaş

imię – isem (ar.), at (–dı)

inaczej – ikençesä, ikençe yaqta

India – Hindstan

indyk – kürkä

informować – äyt–ü, xäbär it–ü 

informować się – beleş–ü, belen–ü 

inny – başqa, ikençe

intelekt – aqıl, intellekt (łac.), añ

interesować – qızıqtır–u

interesować się – qızığ–u, qızıqsın–u

interesujący – qızıq

interwal – ara, interwal (łac.) 

ironiczny – iróniyäle (gr.) 

istnieć – bul–u

iść – bar–u

izolować – ayır–u

J

ja – min

jabłko – alma

jabłoń – almağaç, alma ağaçı 

jadalnia – aşxanä (pers.) 

jadłospis – menü (fr.)

jajecznica – qızdırğan (quırğan) yomırqa [yomorqa]

jajko – yomırqa, kükäy (pot.)

jak? – niçek?

jakby – niçek bulsa

jaki? – nindi?, qaysı?

jakikolwiek – nindi bulsa, qaysı bulsa

jakiś – nindider, qaysıdır, nindi bulsa, qaysı bulsa

jakkolwiek – niçek bulsa (da)

jako – bulıp, sıman

jakoś – niçekter, niçek bulsa

jakże – niçek inde

jarski – vegetaryán (łac.) 

jarzynki – garnir (fr.) 

jarzyny – yäşelçä 

jasnoczerwony – al 

jasnowidz – aldan kürüçe

jasny – yaqtı, açıq, ap–açıq

jazda – yörü, baru

jądro – töş

jechać – (utırıp) bar–u 

jeden, jedna, jedno – ber 

jedenaście – unber [umber] 

jedna druga – ikençe ber

jedna trzecia – öçençe [öçönçö] ber 

jednak (że) – annarı, qaramastan 

jednakowy – oxşağan, oşağan 

jednoczesny – berwaqıtlı, çaqlı

jedwab – yefäk

jedynie – ğına, genä

jedyny – ber genä

jedzenie – aş, aşau, tamaq yalğau

jego, jej – anıñ, anıqı 

jeniec – äsir (ar.) 

jesień – köz

jest – bar

jeszcze – tağın

jeść – aşa–u, tamaq yalğa–u

jeśli – ägär (pers.)

jeśliby – ägär bulsa

jezdnia – yul öste[östö], uram

jezioro – kül

jeździć – (utırıp) yör–ü

jeżeli = jeśli 

jeżeliby = jeśliby 

język – tel

jutro – irtägä

już – inde

K

kaczka – ürdäk kalosz – ğaloş 

kałuża – su küle

kamienica, kamieniczka – taş yort (öy, bina (ar.))

kamień – taş

kamizelka – qamzol (fr.)

kąpać – qoyındır–u [qoyondoru], yu–u (w wannie), yuındır–u (w wannie)

kąpać się – qoyın–u [qoyonu], yuın–u (w wannie)

kapelusz – şläpä, eşläpä

kapryśny – söyek [söyök], kapriz(lı), yaqlı, irekle

kapusta – käbestä 

kasza – botqa 

kaszel – yütäl 

kaszleć – yütällä–ü

kawa – kófe, kähwä (ar.)

kawałek – kisek, sıñar

kawiarnia – kafe (ar.→ fr. → rus.)

kawior – uıldıq, ikra (rus.)

kazać – quş–u, mäcbür it–ü

każdy – här, härber(se), härkem, här keşe

kelner, kelnerka – ofitsiant (łac.) 

kiedy indziej – ikençe (bütän) waqıtta 

kiedy? – qayçan? qay(sı) waqıtta(çaqta)?

kiedykolwiek – qayçan bulsa, qay(sı) waqıtta(çaqta) bulsa

kiedyś – qayçandır, qayçan bulsa 

kieliszek – rümka (rus.), 

kierować się – qullan–u

kierowca – yörtüçe 

kierownik – baş, başlıq 

kierunek – yünäleş 

kieszeń – kesä

kilka –berniçä, fälän

kilkadziesiąt – berniçä distä, fälän distä

kilkaset – berniçä yöz, fälän yöz

kiwać – iy–ü 

kiwnąć = kiwać 

kłamać – aldala–u 

klamka – qaläm (ar.)

klasa – klass (łac.), däresxanä (pers.)

kłaść (na czym, na co) – quy–u 

kłaść się (na czym, na co) – yat–u 

kłębek – yomğak

klęska – bälä (ar.) 

klucz – açqıç 

kluski – lapşa

kobieta – xatın–qız, xatın

koc – yurğan

kochać – yarat–u, söy–ü, ğaşıyq bul–u

kochana, kochany – irkä, yaratqan, söygän, can (pers.), bäğer (przen.), ğîşıq (ar.), yar (pers.)

kochanek – irkä

kochanie – irkäm, yaratqanım, söygänem, canım (pers.), bäğrem (przen.), ğîşqım (ar.), ğîşığım (ar.), yarım (pers.)

kochanka – söyärkä, irkä

kolacja – kiçke aş

kołdra – yurğan

kolega, koleżanka – iptäş, dus, yar (pers.)

kolejarz – timer yulçı

kolejka – çirat

kolejno – çirattan

kolejny – kiläse, çirattağı

kołnierz – yaqa

kolo (czego) – yanında

kolor – tös

kolumna – kolónna (łac.)

kołysać – çayqa–u

komiczny – kölkele [kölkölö], qızıq

komin – köpşä, torba

komplement – kompliment (fr.), maqtau

koń – at

końcówka – oç, qır, baş, soñ, çik 

końcowy – soñğı [soñğo], çikle, azaqlı 

kończyć – beter–ü, tämam it–ü 

kondygnacja – qat

koniec – tämam (ar.), azaq, axır (ar.), oç, soñ, çık, baş

koniecznie – älbättä (ar.), şiksez

kopalnia – şáxta (niem.) 

koperta – konvert (ang.) 

korale – büse

korytarz – koridor (hisz.)

korzyść – fayda (ar.)

korzystać – faydalan–u, qullan–u

korzystny – faydalı

kość – söyäk

kosztować – tor–u 

koszula – külmäk 

koszyk – korzína (rus.) 

kot – maçe, pesi

kpić (z kogo) – räncet–u, kimset–ü, qıyırsıt–u

krajobraz – peyzaj (fr.) 

krata – timer çeltär, räşätkä 

krawat – gálstuk (niem.→ rus.) 

krawcowa, krawiec – tegüçe 

kredens – bufet (fr.)

krew – qan

krok – adım

kropka – noqta (ar.), törtke

krótki – qısqa 

krzesło – urındıq 

krzew – quaq

krzyk – qıçqıru, tawış 

krzywy – käkre, qıyıq 

krzyż – krest (gr.) 

książka – kitap (ar.) 

księgarnia – kitap kibete 

księżyc – ay

kształt – fórma (łac.), óbraz (rus.), shäkel (ar.)

kto inny – bütän (keşe), başqa (keşe)

kto? – kem?

ktokolwiek – kem bulsa

którędy – niçek, ni itep, niçek itep

który? – qaysı? 

którykolwiek – qaysı bulsa 

któryś – qaysıdır, qaysı bulsa 

ktoś – kemder, kem bulsa 

kula – şar

kupić = kupować 

kupować – satıp al–u, al–u 

kura – tawıq

kurczak – çebi 

kurtyna – pärdä 

kwadrans – çirek säğät

kwiaciarnia – çäçäk kibete

kwiat – çäçäk, çäçkä 

kwiecień – aprel (łac.) 

kwitnąć – çäçäk at–u

L

lać – ağız–u 

lać się– ağ–u 

lalka – qurçaq 

las – urman 

latać – oç–u 

lato – cäy

lądować – cirgä töş–ü, oçıp [oçop] töş–ü, utır–u

lecieć – oç–u; yöger–ü [yögörü]; ağ–u 

lecz – läkin (ar.), ämma (ar.), şulay da 

leczyć – däwala–u

leczyć się – däwalan–u 

ledwie – az, äz, ğına, genä 

ledwo – köç xäl (dä,gä)

lekarstwo – daru (pers.), däwa (ar.)

lekarz – tabip (ar.)

lekcja – däres (ar.), sabaq (ar.)

lekki – ciñel 

lewy – sul 

leżak – yataq 

leżeć – yat–u 

liczba – san

liczyć – sana–u, isäplä–ü, xisapla–u

linia – sızıq

lipiec – iyül (łac.)

lis, lisica – tölke [tölkö]

list – xat (ar.)

listopad – noyäber (łac.)

liść – yafraq

litera – xäref (ar.) 

literacki – ädäbi (ar.) 

literat – yazuçı

literatura – ädäbiyät (ar.)

lodówka – suıtqıç

lornetka – binokl’(łac., fr.)

lot – oçu, oçış [oçoş]

lotnisko – aerodrom (gr.), aeroport (gr.), hawa alanı, hawa limanı

lód – boz

lub – yä, ällä, yäki, yäisä

lubić – oxşat–u, oşat–u, oxşa–u, oşa–u

lud m, P ~ u – 1. xalıq; 2. qabilä; 3. xalık (törkeme), yalpı, (ber) törkem;

lustro – közge [közgö]

luty – fevral (łac.)

luźny – irek, irekle, azat (ar.), azatlı

Ł

ładny – güzäl, çibär, matur, näfis (ar.), sılu

łamać – wat–u, cimer–ü 

łapa, łapka – ayaq 

łapka mała – täpi

łaskawy – açıq çıraylı, açıq küñelle

łatwy – ciñel; ğadi (ar.)

ławka – eskämiyä, skämiyä, utırğıç 

łazienka – vanna (łac.), vanna bülmäse 

łączyć – totaştır–u, quş–u

łeb – baş 

łokieć – tersäk 

łoże – yataq, urın

łódka – köymä, qayıq

łódź – köymä, qayıq

łóżko – urın, yataq, qarawat

łydka – baltır, çälter 

łysy – peläşä, taz 

łyżka, łyżeczka – talaq 

łyżwy – timer ayaq

łza – yäş

M

mądry – aqıllı

majątek – mal (ar.), baylıq

mąka – on 

makówka – baş, ös 

malarstwo – sänğät (ar.) 

mało – az, äz

malować – buya–u, buyauğa man–u; räsem töşer–ü [töşörü], kartına yaz–u

mały – keçe, keçkenä, bäläkäy

małżonek, małżonka – iptäş, tormış [tormoş] iptäşe, cämäğät (ar.)

mama – äni, änkäy, ana

mamcia, mamunia, mamusia – änkäy

martwić się (o co) – borçılan–u [borçolanu], käyef kit–ü

martwy – ülek, ülgän 

marzec – mart (łac.) 

masło – may

matka – äni, änkäy, ana

mąż – ir, iptäş, tormış [tormoş] iptäşe

mebel –mebel cihazı

męka – cäza (ar.)

mężczyzna – ir, adäm (ar.), ir keşe, ir at keşe; ir zat; adäm; adäm zatı

mgła – toman 

mianować – quy–u 

miasto – şähär (ar.), qala

mieć – tot–u, bul–u, bar bul–u

miednica – tas, taz

między (czym, co) – ara, arağa, arada

miejsce – urın 

miękki – yomşaq 

mierzyć – ülçä–ü 

mieścić – sıy–u 

miesiąc – ay 

mięso – it

mieszczanin – şähär keşese

mieszkać – yäşä–ü

mieszkanie – yäşäü urını, kvartira (łac.)

mięta – bötnek [bötnök]

mijać – (yanınnan) uzıp kit–ü (üt–ü, bar–u, yör–ü), üt–ü, çığ–u

milion – (ber) million (fr.)

miłość – mäxäbbät (ar.), yaratu, söyü, ğıyşıq (ar.)

miłośnik – häwäskär (ar.), yaratuçı, teläwçe

miły – yağımlı, mölayım (ar.) 

mimo (czego, co) – qaramastan 

mina – yöz, bit

minąć = mijać

minuta – minut (łac.), daqikä

miód – bal

miska – tabaq, tas, taz

mleko – söt

młody – yäş

młodzież – yäşlär, yäş keşelär 

móc – buldıra al–u, eşli al–u 

mocny – nıq, köçle [köçlö]

mój, moja, moje – minem, mineke

moknąć – çılan–u, yüeşlän–ü

mokry – yüeş, yüeşlängän, çılanğan

morela – abrikos, örek [örök]

morze – diñgez 

most – küper 

mowa – söyläşü

mówić – äyt–ü, söylä–ü

może – bälki, bulsa, mömkin (ar.) 

możliwe – bälki, bulsa, mömkin (ar.) 

można – yarıy, mömkin (ar.)

mróz – suıq, salqın 

mścić się – üç al–u 

mucha – çeben

mur – stena

musieć – tiyeş bul–u 

musztarda – gärçiç, xardal 

my – bez

myć – yu–u, qoyındır–u [qoyondoru] 

myć się– yuın–u, qoyın–u [qoyonu] 

mydło – sabın (ar.)

mylić się – yalğış–u 

myśleć – uyla–u 

myślistwo – au, aulıq 

mysz – tıçqan

N

na (czym, co) – östenä [östönä], östendä [östöndä]

na górę – öskä

na lewo – sulğa, sul yaqqa

na ogół – ğomumän (ar.), tulayım alğanda

na pamięć – yatqa

na pewno – bolaydır, şulaydır, alaydır, tegeläyder; älbättä (ar.), şiksez

na prawo – uñga, uñ yaqqa

na przemiany – almaş, almaşıp, almaştırıp 

na przykład – misalğa, misal öçen [öçön] 

na wprost – qarşı

na wznak – arqağa

nabijać się (z kogo) – köl–ü

naciskać – bas–u 

nacisnąć = naciskać 

naczynie – sawıt, sawıt–saba

nad (czym) – östendä [östöndä]

nadać = nadawać

nadawać (do kogo) – cibär–ü 

nadawca – cibärüçe 

nadejście – kilü, kürenü 

nadjechać = nadjeżdżać 

nadjeżdżać – yaqın kil–ü 

nadzieja – ömet [ömöt] (ar.) 

nagranie – yazu

nagroda – büläk

naiwny – berqatlı, xäyläsez, ğadi (ar.)

najazd – yau

najeść się – tuyıp (tuyğançı) aşa–u 

najmłodszy – töpçek (brat, siostra) 

najpierw – başta, baştan

nakleić = naklejać

naklejać (na czym) – yabıştır–u, yäbeşter–ü

nakręcać – yaz–u 

nakręcić = nakręcać 

nakrycie – pribor, caylanma 

nakryć = nakrywać 

nakrywać – cäy–ü

nalać – sal–u

nalepić – yabıştır–u, yäbeşter–ü

naleśnik – qoymaq

należeć (do kogo) – kil–ü, qara–u

należy się – çığa

naliczyć – sana–u, sanı cit–ü

namalować = malować

namiot – çatır 

namówić – ügetlä–ü 

namysł – uyla–u

namyślać – uyla–u, uy al–u 

namyślić = namyślać 

napełniać – tutır–u 

napełnić = napełniać

napić się – tuyıp (tuyğançı) eç–ü

napis – yazu

napisać (do kogo) = pisać

naprawdę – dörestän [döröstän], çınnan

naprawiać – tözät–ü 

naprawić = naprawiać 

naprzeciw, naprzeciwko – qarşı 

naprzód – alğa, aldan, baştan 

narciarz – çañğıçı

nareszcie – inde

narobić – eşlä–ü, it–ü, qıl–u 

naród – xalıq, keşelär 

narty – çañğı

narzeczona – käläş 

narzeczony – kiyäü 

narzekać – zararlan–u 

narzędzie – tup 

nastawiać – quy–u 

nastawić = nastawiać 

nastąpić – bul–u

następnie – anıñ artınnan, anıñ artında, annan soñ

następny – kiläse, (arttan) kilüçe 

nasz, nasza, nasze – bezneñ, bezneke 

naśladować (co) – qılan–u, oxşat–u, oşat–u 

natomiast – ikençe yaqtan, inde 

natychmiast – xäzer ük

nauczyciel(ka) – uqıtuçı, möğallim(ä) (ar.), xälfä (ar.)

nauczyć (czego) – uqıt–u, öyrät–ü

nauczyć się (czego) – öyrän–ü, uq–u (rozk. uqı!); 

nauczy się – uqır

nauka – fän (ar.), ğılem (ar.)

nawala – yau

nawet – xätta (da, dä, ta, tä), °ga tikle

nawiązać = nawiązywać

nawiązywać (do czego) – däwam it–ü

nazwa – isem (ar.)

nazwać, nazywać – ata–u, endäş–ü, süz quşu 

nazwisko – familiyä (łac.), ailä iseme, näsel ataması 

negować – baş tart–u

nerka – böyer [böyör]

nieurodzaj – açlıq

nic – ber dä, bernärsä dä, berni dä, hiçnärsä, hiçni

niczyj – ber kemneñ (kemneke) dä (tügel)

nić – cep, qıl (nić metalowa)

nie – yuq, tügel

nie ma – yuq

nie sposób – bulmas, bulır tügel, bulmaslıq, bulırlıq tügel

niebieski – zäñgär, kükçä

niebo – kük, kük yöze [yözö]

niecały – tulmağan, tulı tügel, tulay tügel

niech – bulsın, bulsınnar

niechcący – yüri tügel

niecierpliwić się – borçıl–u [borçolu]

nieco – azraq, äzräk 

nieczynny – eşlämi, yabıq 

niedaleki – yaqın, yıraq tügel 

niedługi – ozın [ozon] tügel, qısqa

niedobry – yaxşı (äybät, häybät, şäp) tügel, yaman, naçar (ar.)

niedziela – atna kön, yäkşämbe (pers.)

niedźwiedź – ayu

niegdyś – qayçandır

niekiedy – qay(sı) waqıtta (çaqta)

niektóre – qayber(e), qayberse, qaysıberse 

niemowlę – bäbi, bäbäy, sabıy (chłopıec) 

niemożliwy – bulmaslıq, bulırlıq tügel 

nienawidzić – kürä alma–u

nieosobowy – şäxsisez, şäxsi bulmağan 

niepodległość – bäysezlek, möstäqıyllek (ar.) 

niepogoda – bozılğan [bozolğan] hawa torışı [toroşo] 

niepokoić się (o co) – borçın–u [borçonu] 

nieporozumienie – ber beren añlama–u

nieporządek – tärtipsezlek

niepotrzebnie – kiräkmäs, kiräksez, fatdasız, kiräkmägan 

niepotrzebny – kiräkmäs, kiräksez, fatdasız, kiräkmägan, zarursız 

nieprawda – döres [dörös] tügel (bulmağan), yalğan, naxaq (pers.), 

nieprawidłowy – döres [dörös] tügel (bulmağan)

nieprzeciętny – ğadi tügel (bulmağan) 

nieprzemakalny – su ütmäslek 

nieprzytomny – añın yuğaltqan 

nierozłączny – ayırılmağan

nierówny – tigez tügel (bulmağan), tiñ bulmağan

niespodzianka – sürpriz (fr.)

niespodziewany – kötmägän, kötelmägän [kötölmägän]

niestety – qızğanıçqa qarşı 

nieszczęśnik – bäxetsez 

nieść – ilt–ü, kütarep bar–u

nieufny – ışanmas, ışanmıy torğan 

nieuważny – iğtibarsız 

niewątpliwy – şiksez

niewidomy – suqır

niewiele – az, äz, ber–ike, ike–öç, berniçä, fälän 

niewykształcony – qarañğı (przen.), uqımagan 

niezadowolony (z czego) – qanäğätsez, qanäğat’ bulmağan 

niezależnie (od czego) – qaramastan

niezależność – bäysezlek, möstäqıllek (ar.)

niezgorzej – baytaq 

nieznacznie – az ğına, äz genä 

nieznajomy – çit, tanış tügel 

nieznany – bilgesez

niezwykły – künekmägän

nigdy – ber qayçan da, ber waqıtta (qayçanda, çaqta) da, hiçqayçan

nigdzie – ber cirgä dä, ber cirdä dä

nikt – ber kem dä, beräü dä 

niski – tübän, qalın (głos) 

niszczyć – yuqqa çığaru 

nitka = nić

niż – qarağanda

noc – tön, tön urtası

noga – ayaq

noga mała – täpi

normalny – ğadi (ar.), normal (łac.)

nos – borın [boron] 

nosić – kütärep yör–ü 

nowina – yañalıq

nowoczesny – xäzerge (zamanlı), iñ yaña

nowość – yañalıq

nowy – yaña

nóż – pıçaq

nuda – küñelsezlek, käyefsezlek

nudzić się – sağın–u

nurkować – çum–u

O

o (czym) – turında, belän, xaqında

oba – ikese dä, parlap

obawiać się (o co) – qurq–u (rozk. qurıq!); 

obawia się – qurqa

obcas – ükçä

obchodzić – ütkär–ü, qızıqsındır–u 

obcy – çit, çit ilneñ, çit ilneke 

obecnie – xäzer (ar.), bügen

obecny – monda toruçı (buluçı), monda torğan (bulğan)

obejrzeć = oglądać

obfity – qalın 

obiad – töş, töş aşı 

obiecać = obiecywać

obiecywać – wäğdä it–ü (bir–ü)

objąć – qoçaqla–u

obliczać – sana–u, isäplä–ü, xisapla–u

oboje – ikese dä, parlap 

obojętny – iğtibarsız 

obok – yanda, qırda 

obradować – kiñäşläş–ü 

obrady – kiñäşü

obraz – räsem (ar.), kartina, obraz 

obrazić – kimset–ü, räncet–ü 

obrona – yaqlau, saqlau

obronny – saqlau

obrócić – kire äyländer–ü

obrus – cäymä

obserwować – küzät–ü, qara–u, bağ–u

obsługiwać – qara–u, xezmät it–ü

obsłużyć = obsługiwać

obudzić – uyat–u, kütär–ü, torğız–u [torğozu]

obudzić się – uyan–u, tor–u

obuwie – ayaq kiyeme

oby – hiç bulsa da

obyczaj – yola, ğadät (ar.), ğoref–ğadät; xolıq [xoloq] (ar.)

obywatel – yäşäüçe, keşe 

ocalały – saqlanıp qalğan 

ocena – bäyä birü

oceniać – bäyä bir–ü

ocenić = oceniać

ochraniać – saqla–u, qarawılla–u

ociemniały – suqır

oczekiwać – köt–ü

oczywiście – älbättä (ar.), şiksez

od dzisiaj, od dziś – bügennän başlap (alıp, soñ)

od jutra – irtängedän

od kiedy? – qayçannan başlap (alıp, soñ)?

od niedawna – yaña ğına, küptän tügeldän

od nowa – yañadan, yañabaştan, qabatlap, yänä

od razu – xäzer ük, bu uq (şul uq, ul uq, tege ük) waqıtta (çaqta)

od wczoraj – kiçädän başlap (alıp, soñ)

od(e) (czego) – –dan, –nan, –tan, –dän, –nän, –tän

odbierać – al–u

odbiornik – radio (lat.), radioalğıç

odbudowa – tözätü 

ochodzić – kit–ü

 odczuwać – siz–ü, xis it–ü

odczytywać – uqıp çığ–u, uq–u (rozk. uqı!); 

odczytywa – uqıy

oddać – bir–ü, kire bir–ü; tapşır–u

od dawna – elektän (ük), ällä qayçan

oddech – sulış

oddychać – sula–u

odebrać (skąd) – al–u, qabul it–ü

odejmować – al–u 

odejść – kit–ü 

odejść = odchodzić

oderwać – yırt–u, yırtıp al–u 

oderwać się– yırtıl–u, yırtıp alın–u 

odezwać się = odzywać się 

odgadnąć – töşen–ü [töşönü], tab–u 

odjazd – kitü

odjechać – kit–ü 

odkładać – artqa küçer–ü 

odkrycie – açılış

odkryty – açıq

odkurzacz – tuzan cıyıtqıç 

odlatywać – (oçıp [oçop]) kit–ü 

odlecieć = odlatywać

odległość – ara

odlot – (oçıp [oçop]) kitü 

odłożyć = odkładać 

odmówić – kire uyla–u 

odnieść – ilt–ü

odnosić się – qara–u, bağ–u

odnowić – yañart–u

odpłynąć – (yözep [yözöp]) kit–ü 

odpocząć = odpoczywać 

odpoczywać – yal it–ü 

odpowiadać – cawap bir–ü 

odpowiedzieć = odpowiadać 

odpowiedź – cawap (ar.) 

odprowadzić – ozat–u

odrobinę – az ğına, äz genä

odrodzenie – yañadan (yañabaştan) tu–u

odróżniać – ayır–u 

odrzutowy – reaktıv (łac.) 

odstęp – ara

odsunąć – küçert–ü

odsunąć się– küç–ü

odświętny – bäyrämle, tantanalı, küñelle, käyefle 

odtworzyć – tözät–ü, yañadan (yañabaştan) töz–ü 

odwaga – batırlıq, qıyulıq

odwiedzać – qara–u, bul–u 

odwiedzić = odwiedzać 

odwieźć – ilt–ü, iltep quy–u

odwinąć – aç–u, cäy–ü, cäyep cibär–ü, cäyep sal–u

odwracać się – kire qara–u

odwrócić się = odwracać się

odzywać się – cawap bir–ü, söyläş–ü, endäş–ü, süz quşu

ofiara – qorban (ar.)

ogień – ut

oglądać – qara–u, bağ–u 

ogłosić = ogłaszać 

ogłaszać – belder–ü 

ogolić (się) = golić (się)

ogólny – ğomümi (ar.), tulay

ogółem – ğomümän (ar.), tulayım alğanda

ogórek – qıyar

ogromnie – bik, ğalämät (ar.) 

ogromny – bik zur, bik olı, alağayım 

ogród – baqça

ogrzewanie – cılıtu 

ojciec – äti, ätkäy, ata 

ojczysty – tuğan, yaqın

ojczyzna – tuğan il, watan (ar.)

okazać = okazywać 

okazja – oçraq 

okazywać – kürsät–ü

oklaskiwać (kogo) – qul çab–u

okno – täräzä, tärzä (pot.) 

oko – küz, bäbäk (wulg.) 

okolica – qır

około – qırında

okopcić – ısla–u

okrągły – tügäräk, yomrı [yomro]

okres – zaman (ar.), çor, period (gr.), däwer (ar.)

określić – bilgelä–ü 

okropny – äşäke, qurqınıç 

okulary – küzlek

olbrzymi – bik zur, bik olı 

ołówek – kaläm (ar.), karandaş 

omal nie – citärlek

omawiać – fiker alış–u (urtaqlaş–u)

omówić = omawiać

on, ona, ono – ul 

one, oni – alar 

opady – yawım 

opalać się – qızın–u

opalić się = opalać się

opanować (co) – yaula–u, yaulap alu

operować – faydalan–u

opiekować (się) – qara–u, bağ–u, artınnan qara–u

opierać się (na czym, o co) – tayan–u

opisać = opisywać 

opisywać – yaz–u 

opłakiwać – cıla–u 

opowiadać – söylä–ü 

opowiadanie – xikäyä (ar.) 

opowiedzieć = opowiadać 

opowieść – xikäyä (ar.) 

oprzeć się = opierać się

opuścić – töşer–ü [töşörü]; taşla–u; qaldır–u

orać – sör–ü

oraz – da, ta, dä, tä

organizować – oyıştır–u [oyoştoru]

orzeczenie – qarar (ar.) 

orzeł – börket [börköt] 

osiedle – awıl, aul 

osiem – sigez 

osiemdziesiąt – siksän 

osiemnaście – unsigez

osłabiony – xälsez, köçsez [köçsöz] 

osoba – keşe, şäxes, adäm (ar.), 

osobisty – şäxsi (ar.)

ospa wietrzna – su çäçäge (dosł. kwiat wodny) 

ostatecznie – soñına [soñona], soñında [soñonda] 

ostatni – soñgı [soñğo], axır (ar.), azaq(lı), çıkle 

ostatnio – soñgı [soñğo] waqıtta (çaqta)

ostrosłup – ähram (ar.), piramida, piramit (gr.)

ostrożny – saqlanğan

ośrodek – üzäk

otaczać – çolğa–u, äyländerep al–u

otwierać – aç–u

oto – menä

otoczenie – yaqındağı(lar), yandağı(lar)

otoczyć = otaczać 

otrzymać = otrzymywać 

otrzymywać – al–u 

otwarcie – açılış

otwarty – açıq 

otwierać – aç–u 

otworzyć = otwierać 

otwór – tişek

otyły – tulı, tulay, tulğan

owłosienie – çäç, tök, yon, con (pot.)

owoc – cimeş, frukt (łac.) 

owszem – äye, iye (pot.) 

ozdoba – bizäk, bizäü 

ozdobić = zdobić 

ozdobny – näfis (ar.)

oznaczyć – quy–u, bilgelä–ü

ożenić (się) = żenić (się)

ożywienie – xäräkätkä kil–ü, qıymılda–u

P

padać – oçıp [oçop] töş–ü, yığılıp töş–ü; yaw–u (deszcz)

pakować – tör–ü 

pakunek – bagaj (fr.) 

palący – qızu

palec – barmaq; 

bişbarmaq – jedzenıe (dosł. pięć palcy)

palić – tart–u (tyton), yandır–u

palto – pältä

pałac – saray

pamięć – xäter, küñel, zihen, yat, is

pamiętać – xäterlä–ü, (xäterdä, küñeldä, istä, zıhendäh) tot–u

pan – äfände, sez 

pan młody – kiyäü 

pani – xanım, sez

panna młoda – käläş (narzeczona), kilen (synowa) 

panować – xakimlek (östenlek [östönlök]) it–ü 

pantofel – tufli

państwo – sez, iptäş(lär), cämäğät (ar.); däwlät

papier – käğäz

papieros – papiros (gr.), sigaret (hisz.)

para – par, ikäw 

parasol – zont, şämsiyä 

parę – par, berniçä 

parowóz – parowoz (ros.) 

parówka – sosiska 

parszywy – taz, pläşä

pas(ek) – qayış, 

pasażer(ka) – passajir (fr.)

pasja – teläk, teläü, estäü, arzu, häwäs (ar.)

pasować – kil–ü, turı kil–ü 

paszport – pasport (fr.) 

pasztecik – bäleş

patelnia – timer tabaq

patrzyć – qara–u, bağ–u, küz töşer–ü (sal–u)

październik – oktyäber (łac.)

pchać – et–ü

pchnąć = pchać

pełen, pełny – tulı, tulay, betergän, betkän 

peron – perron (fr.), platfórma (fr.) 

personel – personal (łac.)

pestka – könbağış, orlıq[orloq]

petent – kilüçe

pewien – bilgele, ber, qayber, qaysıber

pewnie – –dır, –der, –tır, –ter

pewność – belü

pewny – bilgele

pędzić – omtıl–u [omtolu], oç–u, yöger–ü [yögörü], çab–ü, aşıg–u

pęknąć – şartla–u

piasek – qom

piątek – tatar atnası, comğa (ar.), bazar kön(e) [kön(ö)]

pić – eç–ü

piec – peşer–ü, peşter–ü, qızdır–u, quır–u

pieczarka – şampinyon (fr.) 

pieczeń – quırma, quırdaq 

piegi – sipkel

piekący – qızu, esse

pielęgnować – qara–u, bağ–u, artınnan qara–u

pieniądze – aqça

pierożek – warenik (ukr.), pelmän (z mięsem)

pies – et, köçek (szczeniątko)

pieśń – cır 

pięć – biş 

pięćdziesiąt – ille

piękny – güzäl, matur, çibär, sılu; näfıs (ar.) (literatura), matur (literatura)

piętnaście – unbiş [umbiş]

piętro – qat

pilaw – pılau

pilny – yarağan; iğtibarlı; tiz

piłka – tup

piosenka – cır

pióro – kaläm (ar.) 

pisać (do kogo) – yaz–u 

pisarz – yazuçı 

pisemny – yazu

pismo – yazu (charakter pisma), qul (charakter pisma); jurnal (fr.), gazeta

(wł.)

piśmienność – yazu, yazu–sızu

piśmienny – yazu

piwnica – baz, idän astı, podwal (ros.)

piwo – sıra 

plac – maydan 

planować – planlaştır–u 

plasterek – kisäk, sıñar

platyna – aq altın (dosł. złoto biale)

plaża – plaj (fr.), pläj (fr.)

plecy – arqa 

pleść – ür–ü 

płaca – tüläü 

płacić – tülä–ü 

płakać – yıla–u

płaszcz – cäyge pältä, yañgırlık, plaşç

płaski – yassı, yalpaq 

płomień – yalqın 

płuco – üpkä

płukać – çayqa–u, yu–u

płynąć – yöz–ü; ağ–u

płytki – say, tirän tügel

pływać – yöz–ü

pływalnia – baseyn (fr.), hawuz

po (co) – öçen [öçön]

po (czym) – soñ, soñraq

po co? – nigä? ni öçen [öçön]?

po polsku – poläkçä 

po prostu – ğadiçä 

po rosyjsku – urısça 

pobyt – bulu 

pocałować =całować

pochmurny – qarañğı (przen.); bolıtlı [bolotlo], salınqı

pochodzenie – çığış, çığu, tamır, nizek

pochodzić – çığ–u; bul–u

pochód – baru, demonstrátsiyä (łac.)

pochwala – maqtau

pociąg – póyezd (ros.), póyızd (ros.), poyız (pot)

pocisk – yädrä, snaryad (ros.) 

początek – baş, oç, başlanu 

poczekać = czekać 

poczekalnia – kötü zalı (urını) 

poczęstować = częstować

poczciwy – yaxşı, äybät (ar.), häybät (ar.), aru, şäp, täqwa (ar.)

pocztówka – açıq xat, otkrıytka (ros.)

poczuć (się) = czuć (się)

poczytać = czytać

pod (czym, co) – astında, yanında, astına, yanına

podać – podawać

podarować – büläk bir–ü, büläk it–ü 

podawać – bir–ü; belder–ü; äyt–ü; kürsät–ü 

podchodzić – yaqın kil–ü, yaqınlaş–u

podczas – waqıtta (çaqta), waqıtında (çağında)

podejmować – qabul it–ü 

podejść = podchodzić 

podjąć = podejmować 

podkreślać – astına sız–u 

podkreślić = podkreślać 

podłoga – idän

podmiejski – şähär yanındağı

podnieść – kütär–ü, torğız–u [torğozu], mender–ü

podnieść (się) – tor–u, men–ü, kütärel–ü 

podobać się – oxşa–u, oşa–u, oxşat–u, oşat–u 

podobno – toyıla [toyola]

podpis – imza (ar.), qul (przen.)

podpisać = podpisywać

podpisać się – qul quy–u, imza quy–u

podpisywać – qul quy–u, ımza quy–u, imzala–u; astına yaz–u

podróż – säyaxat (ar.), säfär (ar.), il gizü; yul

podróżny – säyaxatçe, ilgizär 

podróżować – säyaxät it–ü, il giz–ü 

podrzeć – yırt–u

podstawić – astına quy–u; bir–ü 

poduszka – mendär, başastı 

podwyżka – kütärelü, üsü 

podziać (gdzie) – quy–u 

podziękować = dziękować

podziwiać (kogo, co) – soqlan–u, ğacäplän–ü, is kit–ü, tañ qal–u, şaqqat–u

poemat – manzumä, poema (gr.) 

poeta, poetka – poet (gr.), şağıyr’(ar.) 

poezja – şiğriyat, poéziyä (gr.)

poezje – şiğırlär 

pogłębić – tiränäyt–ü 

pognieść – qıs–u

pogoda – hawa torışı [toroşo]

pogodny – ayaz, yaqtı, açıq

pogotowie ratunkowie – aşıq yärdäm 

pogratulować = gratulować 

poinformować (się) = informować (się) 

pojawiać się – küren–ü

pojawić się = pojawiać się

pojechać = jechać

pojedynczy – ber, berlek; ayırım, yalğız 

pojutrze – berse kön, berse köndä, berse köngä 

pokazać = pokazywać

pokazywać – kürsät–ü 

pokochać = kochać 

pokolenie – buın

pokój – bülmä, nomer (w hotelu); dönya (ar.), dönca (pot.)

pokrajać – kisep quy–u

pokrywać – yäşer–ü, qaçıru, qapla–u

Polak, Polka – Polâk

pole – qır, basu

polecać – täqdim it–ü; quş–u

polecić = polecać 

polecieć = lecieć 

poleżeć – yat–u 

policzek – yañaq 

policzyć = liczyć 

polowanie – au

polowe łóżko – jäyelmäle karawat, raskladuşka (ros.)

Polska – Polşa 

polszczyzna – poläk tele 

polubić = lubić

połamać – wat–u, cimer–ü 

połączenie – elemtä 

połączyć = łączyć

połowa – yartı, yarım, urta

położyć (się) = kłaść (się)

południe – könyaq, köncaq (pot.), qıybla (ar.) 

południe – töş, töş waqıtı (çağı), töş säğate 

pomagać – yärdäm it–ü, bulış–u

pomnik – torataş, sın, statuya, figura, häykäl (ar.)

pomoc – yärdäm, bulışlıq

pomost – urın 

pomóc – pomagać 

pomówić = mó

pomylić się = mylić się

pomyłka – xata, yalğış(lıq)

pomysł – uy, ideyä (ar.), fiker (ar.)

pomyśleć = myśleć

ponad (co) – östendä [östöndä], kübräk 

poniedziałek – baş kön, düşämbe (pers.) 

ponieważ – arqasında

ponowny – qabatlı, ikençe

ponury – qarañğı (przen.), qara (przen.)

popatrzeć = patrzeć

popełniać – eşlä–ü, it–ü, qıl–u, aşır–u

popełnić = popełniać 

popędzić = pędzić 

popielaty – açıq sorı

popielniczka – töpçek [töpçök] sawıtı

popiół – köl

popłynąć = płynąć

popływać – yöz–ü, yözep [yözöp] al–u

popołudnie – töştän soñ

poprawa – terel–ü, sawığ–u, yaxşılan–u, arulan–u

poprawny – döres[dörös], çın, turı

poprosić = prosić 

poprzedni – aldağı, elekke 

poprzednio – elek 

poprzedzać – aldan kil–ü 

poprzedzić = poprzedzać 

popsuć = psuć

pora – waqıt (ar.), çaq, çor, zaman (ar.), däwer (ar.)

porachować – sana–u, isäplä–ü, xisapla–u

porada – kiñäş, aqıl (ar.) 

poradzić (się) = radzić (się) 

poranek – irtä

poranny – irtänge 

porąbać = rąbać 

porozmawiać = rozmawiać

porozumieć się (z kim) – añlaş–u; kileş–ü

portfel – aqça yançığı; qalta; bumajnik (ros., pot.)

poruszyć – qıymıldat–u; tiy–ü 

poruszyć się – qıymıldan–u 

porwać – yırt–u

porwany – qızıqqan, qızıqsınğan 

porządek – tärtip (ar.), tärtiplek 

posadzić = sadzać

posępny – qarañğı 

posiedzenie – utırış 

posiedzieć = siedzieć 

posłodzić = słodzić 

posłuchać = słuchać 

posmarować – mayla–u 

posolić – tozla–u, toz sal–u

pospacerować = spacerować 

pospieszyć się = spieszyć się 

posprzątać – cıy–u

postać – personaj (fr.), obraz, figura (łac.); küreneş, qıyäfät, surät (ar.); xäl (ar.), torış

postanowienie – qarar (ar.) 

postarać się = starać się 

postawić = stawiać

postęp – alğa kileş, täqäddüm, täraqqin (ar.); progress (łac.)

postój – tuqtau, tuqtalış 

posyłać – cibär–ü 

poszukać = szukać 

pościel – urın, yataq 

pośmiać się = śmiać się

pośpiech – aşığu, qabalanu

pośpieszny – tiz, qızu (pot.); aşıq, aşıq–poşıq

pośrodku – urtada, urta ber cirdä

potańczyć = tańczyć

potem – annan soñ, annan soñraq

potok – su, taşu, sel (ar.) 

potrafić – buldır–u, buldıra al–u 

potrwać = trwać

potrzebny – kiräk, zarur (ar.) 

potrzebować (czego) – kiräk bul u 

poukładać – quy–u, sal–u

poważny – ciddi (ar.), möhim (ar.)

powiedzieć = mówić

powiesić = wieszać

powieść – roman (fr.), xikäyä (ar.)

powietrze – hawa (ar.)

powinien – tiyeş

powinszować – täbriklä–ü, telä–ü

powitać = witać

powodzenie – uñış

powojenny – suğıştan soñ, suğıştan soñğı [soñğo]

powoli – äkren, akrenläp 

powód – säbäp (ar.), sıltau 

powrotny – kire, ikençe, tiskäre 

powrócić – qayt–u

powrót – qaytu powstać = powstawać 

powstawać – kilep çığ–u 

powszedni – eş köne [könö] 

powtarzać – qabatla–u 

powtórzyć = powtarzać 

poza tym – annan başqa 

pozazdrościć = zazdrościć 

pozbawić – qaldır–u

pozbawić się – yaz–u, yuğalt–u 

pozdrawiać (kogo) – sälam äyt–ü 

pozdrowić = pozdrawiać 

pozdrowienia – säläm (ar.) 

poznać = poznawać

poznać się – tanışu

poznawać – bel–ü; tanış–u; tan–u (rozk. tanı!); 

poznawa – tanıy 

pozostać – qal–u, tuqta–u, tuqtal–u; saqlan–u, saqlanıp qal–u 

pozostawać – qal–u, tuqta–u, tuqtal–u

pozostawać z tylu – artta qal–u

pozostały – qalğan

pozwalać (na co) – röxsät it–ü, röxsät bir–ü

pozwolić = pozwalać 

pożartować – şayart–u 

pożegnać się = żegnać się 

pożegnanie – saubullaşu

pożyczyć (komu i od kogo) – burıçqa (äcätkä, kötärgä) al–u, burıçqa (äcätkä, kötärgä) bir-ü

pożyteczny – faydalı

pożytek – kerem, barış, fayda (ar.)

pójść = iść

pół – yartı; 

pół litra – yartı litr, yartı

półeczka, półka – kiştä

północ – tönyaq, töncaq (pot.), qotıp (ar.); tön urtası, yartı tön

półtora, półtorej – ber yarım

późny – soñ(ğı) [soñ(ğo)], çikle

praca – eş; xezmät (pers.), ğamäl (ar.) 

pracować – eşlä–ü, qıl–u, aşır–u, it–ü 

pracownik – eşçe

prać – yu–u

pragnąć – tela–ü, omtıl–u

prasa – matbuğat (ar.), préssa (fr.)

prawda – çınlıq, çınbarlıq, döreslek [döröslök], xaq (ar.), xaqlıq, xaqiqät (ar.)

prawidłowy – döres [dörös], çın, xaq (ar.), xaqlı

prawie – diyärlek

prawy – uñ

prąd – ağu, ağış

prenumerować (co) – qul quy–u, imza quy–u

prezes – baş

prędki – tiz, qızu (pot.), cähät 

produkcja – citeşter–ü 

produkować – citeşterep çığar–u

profesor – proféssor; uqıtuçı, moğallim (ar.), xälfä (ar.), mödärris (ar.)

promień – nur (ar.), yalırawıq, yaqtılıq

proponować – täqdim it–ü

propozycja – täqdim

prosić (o co) – sora–u, üten–ü, yalın–u, yalwar–u

prostota – ğadilek

prosty – ğadi (ar.); turı

proszek – 1) kerşän; 2) mäsxûk, poroşok (ros.)

proszę! – räxim it(egez)

prośba – üteneç, sorau, yomış [yomoş], soraş

prowadzić – alıp bar–u 

próbować – qara–u 

prócz – başqa

prysznic – duş

przebiegać – üt–ü

przebiegły – xäyläkär (ar., pers.), mäkerle (ar.) 

przebierać się (za kogo) – kien almaştır–u 

przebrać się = przebierać się

przebudować – yañadan (yañabaştan) töz–ü (torğız–u [torğozu])

przebudzić się – uyan–u, tor–u 

przebywać – bul–u 

przechodzić – küç–ü, üt–ü

przechodzień – ütüçe, baruçı 

przechować – saqla–u

przechowalnia – saqlau kamerası

przecież – inde, bit, şul, ul

przeciętny – ğadi (ar.) 

przeciw, przeciwko – qarşı 

przeciwległy – qapma–qarşı

przeczytać = uqıp çığ–u, uqıp beter–ü; także: czytać

przed(e) (czym) – aldan, alga, alda, aldınnan, aldına, aldında

przedłużyć – däwam it–ü, suz–u 

przedmiot – äyber (rzecz), predmet, närsä 

przedni – alğı, aldağı, baş, baştağı 

przedpokój – alğı bülmä, aldağı bülmä 

przedpołudnie – töşkä qadär (xät) 

przedstawiciel – wäkil (ar.)

przedstawienie – tamaşa, tämthiliyä, mäsraxiyä, spektakl (fr.); küzallau (wyobrażenie); tanıştıru (kogoś)

przedwczoraj – öçençe [öçönçö] kön (dosl. trzeciego dnia) 

przedwojenny – suğışqa qadär(ge), suğışqa qadär(le), suğışqa xätle 

przedział – kupe (fr.)

przejrzeć – qara–u, qarap çığ–u

przejrzysty – açıq

przejście – çığu, arqılı çığu; ütü, çığış, arqılı çığış; üteş

przejść = przechodzić

przejść się – yörep [yöröp] kil–ü, çığıp yör–ü

przekazać = przekazywać

przekazywać – cibär–ü

przekąsić – aşa–u, aşap al–u, aşap çığ–u

przekątna – diagonal (gr.) 

przekonać (się) = przekonywać (się) 

przekonywać – ışandır–u, inandır–u 

przekonywać się – ışan–u, inan–u 

przekręcić – bor–u

przekroczyć – arqılı çığ–u (bas–u, atla–u)

przełączyć – küçerep yalğa–u 

przelotny – qısqa waqıtlı (çaqta) 

przełożony – baş, başlıq, yulbaşçı, türä 

przemijać – üt–ü

przeminąć = przemijać 

przemówienie – çığış, süz, äytü 

przenieść – kütärep çığar–u, kütär–ü 

przepełniony – şığrım 

przepełnienie – şığrım xalıq

przepisać – yazıp quy–u, küçerep yaz–u 

przepraszać (kogo) – ğafu üten–ü 

przeprosić = przepraszać

przerażony – qurıqqan

przerwa – tänäfes (ar.)

przerwać – öz–ü, beter–ü, tuqtat–u

przesada – arttıru 

przesadzić – arttır–u 

przesiadać się – küçep utır–u 

przesiadka – küçep utıru 

przesiadywać – küp utır–u 

przesiąść się = przesiadać się 

przesiedzieć = przesiadywać 

przesłać = przesyłać

przestać = przestawać 

przestawać – tuqta–u, beter–ü 

przestrzegać (czego) – tot–u 

przesunąć = przesuwać 

przesuwać – küçer–ü

przesyłać – cibär–ü, birep cibär–ü

przesyłka – banderol (fr.), posylka (ros.)

przeszkadzać – qomaçaula–u, uñaysızla–u, mazasızla–u, qıyınlaştır–u

przeszkodzić = przeszkadzać

przeszły – ütkän, ütep kitkän, elek, äwwäl (ar.)

prześcieradło – cäymä 

przetrwać – bul–u, suzıl–u 

przewaga – östenlek [östönlök] 

przeważnie – kübesençä, başınça 

przewieźć = przewozić

przywitać się = witać się

przewodniczący – baş, başlıq, yulbaşçı

przewodnik – ekskursıya alıp baruçı, gid (fr.); yul kürsätüçe

przewozić – küçer–ü

przewód – cep, çıbıq

przez (kogo, co) – arqılı, arqasında, buyına, buyınça

przeżyć = przeżywać

przeżywać – küçer–ü

przy (czym) – yanında, yanına, qırıyına, qırıyında

przybyć – kil–ü

przybysz – qilgän keşe

przychodzić – kil–ü

przydać się – kiräk bul–u, turı kil–ü

przydarzyć się – bul–u

przyglądać się – qara–u, artınnan qara–u

przygotować – äzerlä–ü 

przygotować się – äzerlän–ü 

przygotowanie – äzerlänü 

przyjaciel – dus, iptäş 

przyjazd – kil–ü

przyjaźń – duslıq 

przyjąć – qabul it–ü 

przyjąć = przyjmować 

przyjechać = przyjeżdżać 

przyjemność – räxätlek

przyjemny – yılmağay, açıq yözle [yözlö] (bitle)

przyjeżdżać – kil–ü, qayt–u 

przyjęcie – qabul itü 

przyjmować – al–u, qabul it–ü 

przyjście – kil–ü, barıp cit–ü 

przyjść = przychodzić 

przykład – misal

przykładać – qullan–u 

przykro – qızğanıç 

przykry – qızğanıç(lı) 

przykrywać – qapla–u

przylecieć – oçıp [oçop] kil–ü 

przynajmniej – bulsa da 

przynieść = przynosić 

przynosić – kiter–ü, alıp kil–ü

przypadkiem – oçraqlı, oçraqlı räweştä

przypadkowy – oçraqlı

przypominać (komu) – iskä töşer–ü [töşörü] 

przypominać sobie – iskä töşer–ü [töşörü]; iskä töş–ü 

przypomnieć (sobie) = przypominać (sobie) 

przypuszczać – dip uyla–u, uyla–u

przyroda – tabîğät (ar.) 

przyrodniczy – tabiğî (ar.) 

przyjrzeć się = przyglądać się

przysłać – cibär–ü 

przyspieszony – tizlätkän 

przystanek – tuqtalış 

przystąpić – başla–u

przystojny – güzäl, matur, çibär, näfis (ar.), sılu, tıyınçıq

przyszły – kiläçäk, bulaçaq

przyszyć – tegep quy–u

przywieźć – kiter–ü, alıp kil–ü, alıp kiter–ü

przyznać – bir–ü

przyznać się (do czego) – tan–u 

przyzwyczaić się – küneg–ü 

psuć – boz–u, xarap it–ü

ptak – qoş

puch – yon

puder – kershän, púdra

pudełko – tartma

pudło – sandıq

pukać – şaqıldat–u, suğ–u

punkt 1 – näq

punkt 2 – noqta (ar.), punkt, törtke [törtkö]

pustka – buşlıq

pusty – buş, buşağan 

puszczać – kert–ü, cibär–ü 

puszysty – tökle [töklö], mıqlı 

puścić = puszczać

pyskaty – açı telle, äçe telle, oçlı [oçlo] telle, zähär telle

pyszny – iskıtkeç, ğacäple, şaqqatlı

pytać (kogo o co) – sora–u, üten–ü

R

rachatłukum – räxätlökem

rachować – sana–u, isäplä–ü, xisapla–u 

raczej – tizräk, döresräk [dörösräk] 

rada – kiñäş, aqıl

radosny – şatlıqlı, küñelle, käyefle, quanıçlı

radość – şatlıq, quanıç

radzić – kiñäşlä–ü, kiñäş bir–ü 

radzić się (kogo) – kiñäşläş–ü 

raj – cännät, rauza (ar.)

ramadan – ramazan

ramię – cilkä; iñbaş, qulbaş

ranek – irtä

raz – qat, tapqır, märtäbä (ar.); trzy razy – öç qat (tapqır, märtäbä)

razem – bergä

rąbać – kis–ü

rączka – sap (uchwyt)

recepcja – qabul it–ü

recytować – şiğır’ uq–u (rozk. uqı!); 

recytuje – şiğır’ uqıy

referat – notıq [notoq], referat, doklad (ros.)

reklamacja – preténziyä 

renesans – renessans (fr.) 

reportaż – reportaj (fr.) 

restauracja – restoran 

reszta – qalğanı

rezolucja – qarar (ar.)

ręcznik – sölge [sölgö], tastımal (ar.)

ręczny – qul, qullı

ręka – qul

rękaw – ciñ, biltek

rękawiczka – biyäläü

robić – eşlä–ü, yasa–u, it–ü, qıl–u

robota – eş, xezmät

robotnica, robotnik – eşçe, eşläüçe 

rodak – tuğan, qardäş; yaqtaş 

rodzaj – cenes

rodzice – ata–ana, äti–äni 

rodzina – ğailä (ar.) 

rodzinny – tuğan, yaqın 

rok – yıl, cıl (pot.)

Rosja – Räsäy

Rosjanin, Rosjanka – urıs

rosnąć – üs–ü

rosół – şulpa, bulyon 

rozbierać – çişender–ü 

rozbierać się – çişen–ü 

rozbrzmiewać – işetel–ü 

rozdzielać – ayır–u, bül–ü 

rozebrać (się) = rozbierać (się)

rozedrzeć – yırt–u

rozerwać – yırt–u

rozgniewać się = gniewać się 

rozkazać = rozkazywać 

rozkazywać – boyır–u [boyoru] 

rozkryć – aç–u

rozkryty – açıq

rozległy – kiñ

rozłączyć – ayır–u, öz–ü 

rozmawiać – söyläş–ü 

rozmienić – almaştır–u 

rozmowa – söyläşü 

rozpakować – aç–u 

rozpatrywać – qara–u, bağ–u

rozpocząć (się) = rozpoczynać (się)

rozpoczynać – başla–u

rozpoczynać się – başlan–u

rozpogodzenie – hawa açıqlan–u, kön açıl–u 

rozpraszać – sib–ü; iğtibarın çitkä al–u (cäy–ü, tarat–u) 

rozprawić – yaz–u

rozprostować – yaz–u

rozproszyć = rozpraszać

rozrosnąć się– kiñäy–ü, törle [törlö] yaqqa üs–ü

rozstawić – kiñäyt–ü

rozśmieszyć – kölder–ü [köldörü] 

roztargnienie – iğtibar taralu 

rozum – aqıl, baş (pot.)

rozumieć – añla–u, töşen–ü [töşönü]

rozwinąć – üster–ü 

rozwodzić – ayır–u 

rozwój – üsü

róg – poçmaq; mögez [mögöz] 

również – da, ta, dä, tä 

równowaga – tigezlek, tiñlek 

róża – roza

różny – törle [törlö]

ruch – xäräkät, qıymıldau 

ruchliwy – xäräkätle, citen 

ruchome schody – eskalátor

ruchomy – xäräkätle 

rudy – qızıl, sarı ruiny – xäräbä(lär) 

rumiany – al, qızıl

ruszać – quzğal–u, quzğat–u

ruszyć = ruszać 

rwać – yırt–u 

ryba – balıq

rybaczenie – balıq totu 

rybaczyć – balıq tot–u 

rybak – balıqçı, balıq totuçı 

rybny – balıq(lı, nıñ)

rybołówstwo – balıq totu (eşe)

rynek – bazar; maydan

rzadki – siräk

rząd – saf, rät, qat; xökümät

rządzić – idarä it–ü

rzec – äyt–ü

rzeczka – su, ineş, çoqır [çoqor] 

rzeczywiście – döresençä [dörösönçä] 

rzeczywisty – döres [dörös], çın, xaq (ar.) 

rzeka – su, yılğa

rzeźbiarz – sınçı, skúlptor

rzucać – ırğıt–u, at–u

rzucać się – atın–u, oçqın–u [oçqonu]

rzucić (się) = rzucać (się)

S

sadzać (na czym, gdzie) – utırt–u

sala – zal (niem.)

sałatka – salat (ar.) (aşlıq) 

sałata – salat (ar.) (üsemlek) 

sam – üze, ber üze

samochód – avtomobil (łac.), maşina (fr.) 

samolot – oçqıç [oçqoç], samalöt (ros.) 

samotnie – yalğız, üze, ber üze; üzennän üze 

samotny – yalğız, üze, ber üze

sandacz – sudaq

sandał – sandaliyä

sądzić – qara–u, bağ–u, sana–u, isäplä–ü, xisapla–u, uyla–u

sąsiad, sąsiadka – kürşe

schody – basqıç

schodzić – töş–ü

schować (gdzie) = chować

schudnąć – yabığ–u 

sen – yoqı [yoqo] 

sens – mäğnä

ser – sır; eremçek

serce – yöräk, bäğer (przen.) 

siadać (na czym, gdzie) – utır–u 

siano – peçän

siąść = siadać 

siedem – cide 

siedemdziesiąt – citmeş 

siedemnaście – uncide 

siedziba – urın

siedzieć – utır–u

siekany – kiselgän, kisep quyılğan

sień – çolan, çulan

sierpień – áwgust, ávgust (łac.)

sierść – tök, yon

silny – köçle [köçlö]

siła – köç, yegär, quät, därt, ğayrät, qödrät, iqtıdar

siostra – apa (starsza), señel (młodsza)

skąd? – qayan? qaydan? 

skądinąd – ikençe cirdän 

skądś – qayandır, qaydandır 

sklep – kibet, magazin (ar.) 

składać się – ğıybärät bul–u

skłamać = kłamać 

skompletować – cıy–u 

skończyć – beter–ü

skończyć się – bet–ü 

skóra – kün, tire 

skraj – qır, baş, oç 

skręcić – tör–ü 

skromny – tıynaq

skrócić się – qısqar–u

skrócić – qısqart–u 

skryty – astırtın, yäşeren 

skrzynia – sandıq 

skrzynka – sandıq, tartma 

skrzywić się – käkräy–ü

słaby – xälsez, zäğıyf, köçsez [köçsöz]

sława – dan, danlıq

sławny – danlı, danlıqlı, bilgele

słodki – tämle, tatlı, ballı (z miodem), şikärle (z cukrem)

słodzić – tämlä–ü 

słoma – salam 

słomkowy – salamlı 

słoneczny – qoyaşlı 

słony – tozlı [tozlo] 

słońce – qoyaş 

słownik – süzlek 

słowo – süz

słuchać (czego) – tıñla–u 

słuchawka – trúbka (ros.) 

słup – bağana

służyć (jako co) – xezmät it–ü 

słychać (kogo, co) – işetelä 

słynny – bilgele

słyszeć – işet–ü

smacznego! – tämle bulsın! 

smaczny – tämle, tatlı 

smakowity – tämle, tatlı 

smażyć – qızdır–u, quır–u 

smok – ajdaxa

sobota – şimbä (ar.) 

sodowa (woda) – ğazlı su 

sok – sut, su

solniczka – toz sawıtı

sos – sous

sól – toz

spacer – yörep [yöröp] çığu, çığıp yörü 

spacerować – yörep[ yöröp] çığ–u, çığıp yör–ü 

spać – yoqla–u

spalić – yandır–u

spalić się – yan–u

spaść – yığıl–u; töş–ü; töşep [töşöp] kit–ü; suğ–u

spędzać – qu–u; ütkär–ü (o czasie)

spędzić = spędzać

spieszyć się – aşığ–u, qabalan–u

spiker – díktor

spodnie – çalbar

spodziewać się – ömetlän–ü[ömötlänü], köt–ü

spojrzeć – küz at–u, küz sal–u, qaraş sal–u, qarap al–u, qara–u

spojrzenie – qaraş, küz salış, qaraş salış

spokojny – tınıç 

spokój – tınıçlıq 

spory – tärtiple

sposób – ısul, alım, , yul, tarz, métod (gr.)

spotkać (się) = spotykać (się)

spotkanie – oçraşu

spotykać – oçrat–u

spotykać się – oçraş–u, oçra–u

spożywać – qullan–u

spódnica – itäk

spółdzielnia – kooperativ (łac.) 

spóźniać się – soñar–u, soñğa qal–u 

spóźnić się = spóżniać się 

spóźnienie – soñaru, soñğa qalu 

sprawa – eş

sprawdzać – tikşer–ü; çağıştır–u 

sprawdzić = sprawdzać 

spróbować (czego) = próbować 

sprzątać – cıy–u, cıyıştır–u 

sprzątnąć = sprzątać

sprzedać = sprzedawać

sprzedawać – sat–u

sprzedawca, sprzedawczyni – satuçı

sprzedaż – satu

srebro – kömeş [kömöş]

stać – basıp tor–u 

stać się – bul–u 

stały – daimi (ar.)

stamtąd – şunnan, annan, tegennän, şul (ul, tege) cirdän

stanąć (na czym, gdzie) = stawać

starać się (o co) – tırışu; artınnan yör–ü

starczyć – cit–ü, citärlek bul–u

stary – iske; elek(ke), borıñğı [boroñğo]; betkän (przen.)

stawać (na czym, gdzie) – tuqta–u; bas–u

stawiać (na czym, na co) – quy–u

stąd – monnan, şunnan, bu (şul) cirdän 

sterczeć – çığıp tor–u, qalqıp tor–u 

sterta – öyem [öyöm], küç; eskert

stłuc = tłuc

sto – (ber) yöz

stoisko – kiosk

stolica – başqala, märkäz (ar.)

stolik = stół

stołeczny – başqala(nıñ) 

stopień – däräcä, grádus; 

stora – pärdä, pärcä, ştóra 

stos – öyem [öyöm], ştabel

stosować się (do czego) – qağıl–u

stosunek – mönäsäbät (ar.), bäyläneş, nisbät (ar.)

stożek – kónus (mat.); küç (o sianiu itp.)

stół – östäl 

stracić = tracić 

straszny – qurqınıç 

strata – yuğaltu; zarar 

stromy – tekä

strona – bit; yaq

strój – kiem, bizäk, bizäü

strumień – su 

struna – qıl 

stryj – abzıy 

strzelać – at–u

strzyc – al–u, çäç al–u

studia – uqu

studiować – uq–u (rozk. uqı!); studiuje – uqıy

stulecie – ğasır, yözyıllıq

stwarzać = stworzyć

stworzyć – yasa–u, eşlä–ü, icat it–ü

styczeń – ğıynwar, yanvar (łac.)

sufit – tüşäm 

sukienka – külmäk 

suszyć – kipter–ü 

sweter – svíter

swobodny – irek(le), azat(lı)

swoisty – üzençä

swój – üzeneñ, üzeneke

sygnał – signal (łac.), gudok (ros.)

syn – ul

synowa – kilen 

syrena – siréna (gr.) 

szachy – satranç, şáxmat

szacunek – ixtiram, ixtiramlıq

szafa – dolap, şkaf

szal – şäl

szalupa – köymä, qayıq 

szanować – ixtiram it–ü 

szanowny – ixtiramlı 

szatnia – garderob (fr.) 

szczaw – quzğalaq

szczecina, szczeć – qıl; yoqılıq (na plecach niemowlęcia)

szczególny – ayırım, üzençä

szczegół – ayırımçıqlıq, üzençälek, detal

szczelny – qalın, quyı

szczery – açıq

szczęściarz – bäxetle, igelekle 

szczęście – bäxet, igelek 

szczęśliwy – bäxetle, igelekle 

szczupak – çurtan

szczyt – ös, baş, oç, pik; tau; tübä, köymä

szereg – saf, rät, qat 

szeroki – kiñ 

szerokość – kiñlek 

szesnaście – unaltı 

sześcian – kub (mat.) 

sześć – altı 

sześćdziesiąt – altmış 

szewc – itekçe

szklanka – tustağan, stakan

szkoda – zarar 

szkoda! – qızğanıç! 

szkodliwość – zararlıq 

szkoła – mäktäp

szlachetny –zatlı, saf, näcip (ar.)

szlafrok – xalat

szminka – innek, pomáda [pamádı]

szorstki – qatı, qıtırşı

szosa – olı yul, şosse, asfalt, kütärelgän yul

szproty – şprot

sztandar – bayraq, äläm (ar.), flag 

sztuka – danä, baş (przen); sänğät; pyésa 

szuflada – östäl tartması

szukać (czego) – ezlä–ü

szum – tawış

szwagier – yanağay (starszy brat żony)

szyba – täräzä pıyalası

szybki – tiz, qızu (pot.), cähät

szybkość – tizlek

szyć – teg–ü

szyja – muyın

T

tajemnica – ser, sekret (fr.)

tak – äye, iye (pot.)

tak (samo) – bolay (uq), şulay (uq), alay (uq), tegelay (ük)

taki (sam) – bolay (uq), şulay (uq), alay (uq), tegelay (ük) 

taksówka – taksi (niem.)

także – bolay uq, şulay uq, alay uq, tegelay ük

talerz, talerzyk – tarélka, tälınkä

tam – şunda, anda, tegendä

tamtejszy – şundağı, andağı, tegendäge

tamten – şul, ul, tege

tamtędy – şunnan, annan, tegennän

tani – arzan

taniec – biyü

tańczyć – biy–ü (rozk. biye); 

tańczy – bii

tapczan – divan (piers.), känäfi (fr.) 

targi – yärminkä, bazar (ar.)

Tatar, Tatarka – tatar 

tatuś – äti, ätkäy, ata 

teczka – portfel (fr.)

telefonować (do kogo) – şaltırat–u

temat – mäwzu (ar.), téma

tempo – temp (łac.)

ten (sam) – bu (uq), şuşı (uq)

teraz – xäzer (ar.), bügen, bu (şuşı) waqıtta (çaqta)

teraźniejszy – xäzerge

też – da, ta, dä, tä

tędy – monda, şunda, monnan, şunnan

tkliwość – soqlanu 

tłumaczyć – añlat–u 

tło – aldı, fon

tłuc – wat–u, cimer–ü

tłum – törkem [törköm], keşe törkeme [törkömö] 

tłumacz – telmäç, tılmaç, tärcemän (ar.), tärcemä itüçe 

tłumaczyć się (z czego) – aqlan–u

tłusty – yuan, qalın, simez

to – şul (ul) waqıtta 

toaleta – bädräf 

toast – tost

tonąć – bat–u, töş–ü

tor – rels (ang.), timer yul 

towarzyski – süzçän 

towarzystwo – cämğiyät (ar.) 

tracić – yuğalt–u; cäza it–ü

trafiać – bul–u; eläg–ü; tiy–ü; turı kil–ü

trafić = trafiać

trawa – ülän

trawnik – çirämlek, gazon (fr.)

trenować – künekter–ü

trochę – az, äz, az ğına, äz genä

troszczyć (o co) – qara–u, bağ–u, artınnan qara–u

trudno – awır 

trudność – awırlıq 

trudny – awır 

truskawka – cir ciläge

trwać – däwam ıt–ü, bar–u

trzeba – kiräk

trzy – öç

trzy czwarte – dürtençe öç

trzydzieści– utız

trzymać – tot–u

trzymać się – totın–u [totonu]

trzynaście – unöç

tu, tutaj – monda, şunda 

tutejszy – mondağı, şundağı 

tuzin – unike

twardy – qatı, qalın (dźwięk); nıq 

twój, twoja, twoje – sineñ, sıneke 

ty – sin

tydzień – atna, comğa (ar.)

tygodnik – atnalıq

tyle – bu (ul, şul) qadär (xätle)

tyle samo – bu (ul, şul) qadär (xätle) ük

tylko – tik, genä, ğına, fäqät (ar.)

tylny – arttağı, qoyrıqtağı [qoyroqtağı], ikençe yaqtağı

tymczasem – ul (şul) waqıtta (çaqta)

tymczasowy – waqıtlı 

tysiąc – (ber) meñ 

tysiąclecie – meñyıllıq

tytuł – baş yazu, baş yazma, títul (ar.)

U

u (kogo) – yanında

ubiegły – ütkän, ütep kitkän

ubierać – kider–ü, kiyer–ü (pot.); kidert–ü

ubierać się – kiy–ü, kiyen–ü 

ubrać (się) = ubierać (się) 

ubranie – kiyem, kiyem–salım 

ucho – qolaq

uchwała – qarar (ar.)

uciec – qaç–u, qaçıp kit–ü, yögerep [yögöröp] qaç–u

ucieszyć się = cieszyć się

uczcić – iskä al–u

uczelnia – (yuğarı) uqu yortı [yorto]

uczeń – uquçı, şäkert

uczesać (się) = czesać (się)

uczony – ğalim (ar.), uqığan (keşe)

uczucie – xis (ar.), toyğı [toyğo]

uczyć się (czego) – uq–u (rozk. uqı!); 

uczy się – uqıy

udać się – udawać się

udawać się – buldır–u, bul–u; kit–ü, bar–u, yünäl–ü

uderzenie – bärü, suğu, tuşe (fr.)

udko – bot udział – qatnaşu

ufarbować = farbować 

ugiąć się = uginać się

uginać się – bögel–ü [bögölü], bögen–ü [bögönü]

ugotować = gotować

ugrzęznąć – bat–u

układać – töz–ü, yasa–u; sal–u, quy–u, yattır–u 

ukochany – yaratqan, söygän, ğaşıyq bulğan 

ukryć (gdzie, przed czym) – yäşer–ü, qaçır–u 

ukryć się (gdzie, przed czym) – yäşeren–ü, qaç–u 

ukrywać – yäşer–ü; qaçır–u; qapla–u

ulewa – köçle [köçlö] yañğır, qoyma yañğır

ulica – uram ułożyć = układać 

umalować = malować

umierać (z czego, na co) – ül–ü, wafat bul–u

umieścić (gdzie) – quy–u, urnaştır–u

umrzeć = umierać umyć (się) = myć (się) 

umysł – aqıl, baş (pot.)

unieść się – kütärel–ü, men–ü

uniknąć = unikać

upalny – qızu, esse

upał – qızu, qızulıq, esselek 

upaść – yığıl–u, yığılıp töş–ü 

upiec = piec

upiększyć – bizä–ü, maturla–u 

upłynąć – üt–ü, ütep kit–ü 

upojony – tuyğan

upominek – büläk

uprać = prać

uprzedzać – kisät–ü

uprzedzić = uprzedzać

urazić – räncet–ü, kimset–ü, qıyırsıt–u 

uroczystość – bäyräm, tantana (ar.) 

urodzenie – tuu

urodzić – tudır–u 

urodzić się – tu–u 

urosnąć = rosnąć

urozmaicać – törläşter–ü, törle [törlö] it–ü

urozmaicić = urozmaicać

usiąść = siadać 

usłyszeć = słyszeć 

usmażyć = smażyć

usposobienie – küñel torışı [toroşo], käyef (ar.); xolıq [xoloq] (ar.)

usta – irennär, awız 

ustać – tuqta–u, bet–ü 

ustalić – bilgelä–ü, quy–u 

uszyć = szyć

uśmiech – yılmayu

uśmiechać się (do kogo) – yılmay–u 

uśmiechnąć się = uśmiechać się 

utonąć – bat–u, suğa bat–u, suğa töş–ü 

utracić – yaz–u, yuğalt–u

utrata – äräm, yuğaltu

utwór – äsär

uwaga – küñel, iğtibar (ar.), diqqät (ar.); iskärmä, 

uważać – iğtibarlı bul–u; iğtibar yünält–ü; sana–u, uyla–u 

uważać się (za co) – üzen sana–u

uwielbiać – soqlan–u 

uwierzyć – ışan–u 

uzyskać – al–u

użyć = używać

używać (czego) – faydalan–u

W

w ciągu – waqıtında (çağına), arasında

w dół – asqa

w górę – öskä

w ogóle – ğomümän (ar.), tulayım alğanda

w(e) (czym, co) – eçendä, eçenä 

wakacje – tağtil (ar.), kaníkul(lar) 

walczyć (o co) – köräş–ü

walec – märdanä (ar.), tsilindr (mat.)

walizka – çemodan 

walka – köräş 

warga – iren

warstwa – qat, qatlam 

warto – kiräk, yarıy 

wartościowy – qıymmätle 

warunek – şart

wasz, wasza, wasze – sezneñ, sezneke

wazon – vaza

ważyć – ülçä–ü

wątpić (w co) – şiklän–ü, ışanma–u

wątróbka – bawır, bäğer

wąski – tar, qısan

wbrew (czemu) – qaramastan, qaramasqa, qaramıyça

wcale nie – gel tügel, gel yuq 

wchodzić – ker–ü; men–ü, kütarel–ü 

wciąż – gel, här waqıt(ta), här çaq(ta) 

wczasy – kurort (niem.)

wczesny – irtä, aldan

wczoraj – kiçä

według (czego) – tiyeşle, buyınça

wejście – kerü 

wejść = wchodzić 

wełna – yon, tök 

wesele – tuy

wesoły – küñelle, şatlıqlı, käyefle, quanıçlı

wewnątrz – eçendä 

wewnętrzny – eçke, eçendäge 

wezwać – çaqır–u, çaqırıp al–u 

wędkować – balıq tot–u

węgiel – kümer, taşkümer (kamienny) 

wiadomość – xäbär, belderü 

wiadomy – bilgele, tanış, tanışlı

wiatr – cil; näsim (wiatr słaby) (ar.); saba (wiatr słaby ze wschodu) (ar.), zefir (wiatr ciepły z zachodu) (gr.)

widać (kogo, co) – kürenä

widelec – çäneçke(ç), vılka (ros.)

widocznie – mögayın, ixtimal, bälki, bälkim, ...axrı (axrısı), ...–dır, –der,

–tır, –ter

widok – tös–bit, qıyäfät (ar.), kileş, kilbät, kileş–kilbät, sın; küreneş, manzara

widownia – tamaşaçılar zalı

widzieć – kür–ü 

wieczny – mäñge 

wieczorny – kiç, kiçke 

wieczór – kiç

wiedzieć – bel–ü

wiek – ğasır (ar.), yözyıllıq; zaman (pora, czas) (ar.); yäş; çor, däwer

wiele – baytaq, küp

wielki – zur, däü, böyek [böyök]

wielmożny – xörmätle

wielokrotny – küp tapqır(lı), küp qat(lı), küp märtäbä(le)

wiersz – şiğir (ar.)

wierzba – tal

wierzch, wierzchołek – ös, baş 

wieszać (gdzie) – as–u, el–ü 

wieszak – elgeç

wieś – awıl

wieźć – alıp bar–u

wilk – büre

wina – ğayep (ar.), ğayeplek, ğönah(a) (ar.)

wino – şärab, qızıl araqı (dosł. wódka czerwona), mäy (piers.)

wiosenny – yazğı

wiosna – yaz

wisieć – asılınıp tor–u, elenep tor–u

wiśnia – çiyä

wiśniowy – çiyä tösle [töslö]

witać – sälamlä–ü; oçrat–u

witać się – sälamläş–ü, isänläş–ü 

witamina – vitamin (łac.)

wizyta – kilü, küreşü

wjechać = wjeżdżać

wjeżdżać – ker–ü; men–ü, öskä men–ü

wkrótce – tizdän, tiz arada, ozaqlamas(ta, –tan), ozaqlamıyça

wlec – österä–ü [östöräẅ], tart–u

własność – mal

własny – şäxsi (ar.), üzeneñ, üzeneke 

właściwy – tiyeşle, kiräkle, çın 

właśnie – näq, şul, turı, inde

włączać – yalğa–u, totaştır–u

włączyć = włączać

Włochy – İtaliyä

włóczka – yon, con (pot.)

włos(y) – çäç, qıl (konia), tök

włożyć – kider–ü, kiyer–ü (pot.), kiyender–ü; quy–u, sal–u; töşer–ü

wnieść – alıp ker–ü, kert–ü

wniosek – qarar (ar.)

wnuk, wnuczka – onıq [onoq]

woda – su

woda kolońska – odekolon (fr.)

wodny – su(nıñ) 

wojna – suğış, bäreleş 

wojskowy – xärbi (ar.)

wokół – yanında, äylänäsendä

wolno – aqrın, äkren, äkerten, talğın; mömkin, yarıy, yarar, bula

wolność – ireklek, azatlıq 

wolny – irekle; aqrın, äkren 

wołać – qıçqır–u; çaqır–u; ata–u 

wódka – araqı

wówczas – bu (şul, ul, tege) waqıtta (çaqta)

wóz – arba, tarantas; avtomobıl (łac.), maşina (fr.), vagon (tramwaj), avtobus (ang.)

wózek – arba

wpisać = wpisywać

wpisywać – yazıp kert–ü, yaz–u

wprawdzie – döres [dörös], çın, xaq (ar.)

wprowadzić – kiter–ü, kert–ü, urnaştır–u; (tärtip) boz–u

wracać – 1. kire qayt–u; 2. qabatla–u; 3. qayt–u; 4. yañadan (yañabaştan)

başla–u

wreszcie – nihayät, inde 

wręczyć – bir–ü, tapşır–u 

wróżyć – aldan äyt–ü (kür–ü) 

wrócić = wracać

wróg – doşman

wrzesień – sentyäber (łac.)

wrzucić – at–u, ırğıt–u; töşer–ü [töşörü]

wschodzić – qalq–u, çığ–u (np. słonce, księżyc, gwiazdy)

wschód – könçığış; çığış

wsiadać – utır–u 

wsiać = wsiadać 

wskazać = wskazywać 

wskazówka – kürsätmä 

wskazywać – kürsät–ü

wskutek – arqasında, östendä [östöndä], näticäsendä; soñ, bäyläneşle

wspominać – iskä töşer–ü [töşörü] 

wspomnieć = wspominać 

wspomnienie – iskä töşerü [töşörü]

współczesny – xäzerge, bügenge (przen.)

współzawodnictwo – yarış

wstać = wstawać

wstawać – tor–ü, kütarel–ü 

wstawić – kert–ü, quy–u 

wstąpić – ker–ü

wstążka – tasma (piers.), lenta 

wstęp – baş süz; kerü 

wstrzymać = wstrzymywać

wstrzymywać – tuqtat–u, tuqtatıp tor–u 

wstydzić się – oyal–u, oyatlan–u 

wszelki – teläsä, teläsä nindi

wszędzie – härqayda, här (bar, böten) cirdä 

wszystek – bar, barlıq, böten [böten], barça 

wśród – arasında, urtasında

wtaczać się – tägäräp ker–ü

wtedy – (bu, ul, şul, tege, andağı, şundağı, tegendäge) waqıtta

wtoczyć się = wtaczać się

wtorek – buş kön, sişämbe (pers.) 

wuj, wujek – ağa, ağay, abıy, abzıy 

wy – sez

wybaczyć (komu) – ğafu it–ü

wybierać się – çığ–u

wyborowy – saylanğan, ayırılğan, saylap (ayırıp) alınğan

wybór – saylau

wybrać – sayla–u, saylap al–u 

wybrać się = wybierać się 

wybrzeże – su buyı, yar buyı, yar

wychodzić – çığ–u, töş–ü (wysiadać) 

wychować – qara–u, bağ–u, tärbiyälä–ü 

wyciągać – (tartıp) çığar–u; (tartıp) suz–u 

wyciągnąć = wyciągać

wycieczka – ekskúrsiyä (łac.) 

wyczerpywać się – çığ–u, bet–ü 

wydać (się) = wydawać (się) 

wydanie – bas–u, bastır–u 

wydarzenie – xäl (ar.), fakt (łac.) 

wydawać – bas–u, bastır–u 

wydawać się – toyıl–u [toyolu] 

wydawnictwo – näşriyät (ar.) 

wydział – bülek

wydzielić – ayır–u 

wyfroterować – sört–ü 

wygląd – küreneş

wyglądać – çığıp qara–u; küren–ü; qarap köt–ü

wygłosić – äyt–ü

wygoda – uñaylıq

wyjaśnić – añla–u, töşen–ü [töşönü]; añlat–u, töşender–ü[töşöndörü]

wyjawić się – çığ–u, kilep çığ–u

wyjazd – kitü; çığu; baru 

wyjąć = wyjmować 

wyjątkowo – fäqatle 

wyjechać = wyjeżdżać

wyjeżdżać – kit–ü, çığ–u, çığıp kit–ü

wyjmować – al–u, çığar–u

wyjrzeć = wyglądać 

wyjść = wychodzić 

wykąpać (się) – kąpać (się)

wykład – müxâdara (ar.), léktsiyä (łac.)

wykładać – uqıt–u 

wykonać = wykonywać 

wykonawca – başqaruçı 

wykonywać – başqar–u 

wykorzystać = wykorzystywać

wykorzystywać – qullan–u, faydalan–u

wylądować = lądować 

wyleczyć (się) = leczyć (się) 

wyłączać – öz–ü, sünder–ü 

wyłączyć = wyłączać 

wyłupywać się – çığ–u 

wymarzony – iskitkeç, şaqqatlı 

wymiana – alış, alışu, almaşu

wymieniać – almaştır–u; rättän ata–u

wymienić = wymieniać

wymowa – äyteleş, äytelü

wynędzniały – köçe[köçö](yegäre) betkän(qalmağan), xälsez;

xälsezlängän, arğan, betkän

wynieść – alıp çığ–u

wynik – nätıcä (ar.), rezultat, yomğaq, sözemtä 

wyobrażać sobie – küz aldına kiter–ü 

wyobrazić sobie = wyobrażać sobie

wypadek – xäl (ar.), bäxetsez xal, xätärle xäl

wypalić – eçtän yandır–u

wypełniać – tutır–u; mawığ–u; yomış[yomoş] eşlä–ü

wypełnić = wypełniać 

wypędzić – qu–u, quıp cibär–ü 

wypić = pić

wypłukać = płukać

wypłynąć = wypływać

wypływać – yöz–ü, yözep [yözöp] ker–ü 

wyprodukować = produkować 

yprostować – turayt–u, suz–u, yaz–u 

wyprowadzić – ozat–u; çığar–u 

wyrabiać – eşlä–ü, yasa–u

wyraz – süz, äytem 

wyraźny – açıq 

wyrzeźbić = rzeżbić

wyrzucać – çığarıp at–u, at–u, suzu(ręce, nogi), qu–u, quıp cibär–ü

wyrzucić = wyrzucać

wysiadać – çığ–u (transport), töş–ü (transport); watıl–u (pot.)

wysiąść = wysiadać

wyskoczyć – çığ–u, kilep (atılıp, sikerep) çığ–u

wysłać = wysyłać

wysłać = wyścielać 

wysoki – biek, yuğarı 

wysokość – bieklek

wyspać się – tuyıp (tuyğançı) yoqla–u, yoqı tuydır–u

wystarczyć – cit–ü

wystawa – kürgäzmä; vitrina

wystawiać – çığarıp quy–u, çığar–u; quy–u(sztukę, operę...; kogoś na stanowisko; budowlę); äzerlä–ü(dokument, rachunek)

wystawić = wystawiać

wystąpić = występować

występować – çığ–u, çığış yasa–u; küren–ü 

wystroić się – (güzäl) matur kiyen–ü, bizän–ü 

wysuszyć = suszyć

wysyłać (do kogo) – cibar–ü

wyszeptać – pışılda–u

wyścielać, wyściełać – cäy–ü; qapla–u

wyścielić – wyścielać 

wyśmiać = wyśmiewać 

wyśmiewać – köl–ü

wyśmiewać się (z kogo) – köl–ü 

wytłumaczyć (się) = tłumaczyć (się) 

wywietrzyć – cilländer–ü

wyznać = wyznawać

wyznanie – tanu

wyznawać – tan–u (rozk. tanı!); 

wyznaj – tanıy

wyzwolenie – azat it–ü, azatla–u

wzbudzać – yarsıt–u, tä’sir it–ü, äsärländer–ü; tudır–u, quzğat–u, uyat–u

wzbudzić – wzbudzać

wzdłuż – buyğa; buylap, buyınça

wzgórze – keçkenä tau, qalqulıq, ür, qaşlaq, xolm, sópka

wziąć = brać 

wzmagać – köçäyt–ü 

wzmóc – wzmagac

wznawiać – 1. yañadan (yañabaştan) bastır–u (wydać ponownie) 

wznawiać – 2. yañart–u, yañadan (yañabaştan) başla–u, däwam it–ü 

wznieść – wznosić

wznosić – mender–ü, kütär–ü; töz–ü, bastır–u

wznowić – wznawiać

wzór – bizäk, bizäü, zinnät (ar.), räsem (ar.); ürnäk, ölge, model; fórmula

wzrok – qaraş, küz qaraşı

wzruszać – tudır–u, quzğat–u, uyat–u(uczucie)

wzruszyć = wzruszać

Z

z (czego) – –dan, –dän, –tan, –tän, –nan, –nän; arqasında; buyınça

z (czym) – belän

z bliska – yaqında

z daleka – yıraqtan

z początku – baştan, elektän

z powrotem – kire

za – artıq, artinda

za (co) – öçen [öçön], arqılı 

za to – anıñ (şunıñ) urınına 

zabawić (się) = bawić (się)

zabierać (od kogo, skąd) – al–u, tartıp al–u 

zabłądzić – adaş–u, butal–u, yuldan yaz–u

 zaboleć = boleć

zabrać – zabierać

zabraniać – röxsät birmä–ü (itmä–ü)

zabronić – zabraniać 

zachmurzenie – bolıtlıq [bolotloq] 

zachmurzyć się = chmurzyć się 

zachodni – könbatış(lı)

zachodzić – (słonce, księżyc, gwiazdy)bat–u, bay–u

zachodzić – barıp cit–ü

zachodzić – barıp ker–ü, barıp bas–u 

zachodzić – bul–u, bar–u, kilep çığ–u 

zachodzić – kürenmiçä kil–ü 

zachodzić – qapla–u, qaplan–u 

zachorować = chorować

zachować – zachowywać 

zachować się – zachowywać się 

zachowywać – yäşer–ü, qaçır–u, saqla–u 

zachowywać się– yäşeren–ü, saqlan–u

zachód – (słonce, księżyc, gwiazdy) batu, batış, bayu, bayış

zachód – 1. könbatış 2. batu, bayu; qoyaş bayu 

zachwycać się – soqlan–u, tañğa (xäyran) qal–u 

zachwycić się – zachwycać się

zachwyt – soqlanu

zacząć – zaczynać

zacząć (się) (od czego) = zaczynać (się) 

zaczekać (na co) – köt–ü, kötep[kötöp] tor–u 

zaczerwienić = czerwienić

zaczesać – zaczesywać 

zaczesywać – tara–u 

zaczynać – başla–u, kereş–ü 

zaczynać się – başlan–u

zadowolony (z czego) – qanäğat’ bulğan

zadrwić = drwić 

zadzwonić = dzwonić 

zagadka – başwatqıç

zagadnienie – sorau, mäsälä (ar.), probléma 

zaginąć – yuğal–u, cuyıl–u, yuqqa çığ–u 

zaglądać – (światło) ker–ü, töş–ü

zaglądać – kerep çığ–u 

zaglądać – kerep qara–u 

zaglądnąć – zaglądać 

zagotować – zagotowywać

zagotować się – zagotowywać się 

zagotowywać – qaynat–u, cılıt–u 

zagotowywać się – açulan–u, açu kil–ü 

zagotowywać się – qayna–u, qaynap çığ–u 

zagradzać – qapla–u, biklä–ü

zagranica – çit il(lär)

zagraniczny – çit il(neñ), tışqı, xalıqara

zagrodzić – zagradzać 

zagubić – yäşer–ü, qaçır–u 

zagubić – yuğalt–u

zagubić się – adaş–u, butal–u, yuldan yaz–u

zagubić się – yuğalt–u

zainteresować (się) = interesować (się)

zainteresowanie – qızıqsınu

zająć – zajmować

zajęcia – däreslär, künegülär 

zajmować – al–u (ciekawość, areszt) 

zajmować – al–u, tutir–u (przestrzeń, czas) 

zajmować – bir–ü (robota, zabawa)

zajmować – bul–u, tor–u (znaleźć się) 

zajmować – urnaş–u (w miejscu) 

zajmować – yan–u (ogień)

zajrzeć – zaglądać

zakazać – zakazywać

zakazywać – zakaz bir–ü, aldan sora–u

zakąska – aldan aşau

zakład – (instytucja, lecznicza itp.) institut, klub, (poli)klínika, şifaxanä

(piers.), xästäxanä (pers.)

zakład – (przedsiębiorstwo) zavod (ros.), tsex, kombinat, (foto)atelye, salon (fr.)

zakład – (stawianie) bäxäs bäyäse (äybere) 

zakład – (umowa) yädäç, qawil, bäxäs, pari (fr.) 

zakład(y) – fábrika, zavod (ros.)

zakładać – kiyender–ü (ubrać) 

zakładać – nigez sal–u (dać początek) 

zakładać – qabul it–ü (przyjąć za podstawę) 

zakładać – qapla–u (pokryć powierzchnię) 

zakładać – qor–u (zaplanować)

zakładać – urnaştır–u (umieścić) 

zakochać się – ğaşıyq bul–u, yarat–u 

zakochany – ğaşıyq bulğan, yaratuçı, söyüçe 

zakołysać = kołysać

zakończenie – azaq, baş, oç, soñ, betü, çik 

zakończyć – beter–ü, tämamla–u, tämam it–ü 

zakpić = kpić

zakrywać – qapla–u, yab–u

zakrywać – yäşer–ü (emocje, zamiary lub prawdę)

zaledwie – bik äz (az); köç xäl genä 

zależeć (komu na czym) – buysın–u* 

zależeć (od czego, od kogo) – bäyle bul–u 

zależność – bäylek

załatwiać – 1. buldır–u, eşlä–ü, yasa–u, it–ü

załatwiać – 2. xezmät kürsät–ü

załatwić – załatwiać

założyć = zakładać

zamek – kirmän, qalğa, taş qala, zamok (ros.)

zamek – yozaq, bik, bikläweç, kelä

zamiar – teläk, niyät (ar.), maqsat (ar.)

zamiast – urınına, urınında

zamierzać – cıyın–u, niyätlän–ü, uyla–u

zamierzyć – zamierzać 

zamieszkać = mieszkać 

zamknąć = zamykać 

zamoczyć – çılat–u, yüeşlät–ü

zamykać – beter–ü, tämamla–u (doprowadzić do końca)

zamykać – cıy–u (złożyć)

zamykać – qulğa al–u, biklä–ü (aresztować kogoś)

zamykać – yab–u, beter–ü (zlikwidować)

zamykać – yab–u, biklä–ü (pomieszczenie, okna, drzwi, pokrywy; schować coś)

zaniepokoić się = niepokoić się

zanieść = zanosić

zanim – qadär (ar.), xätle

zanosić – ilt–ü, iltep quy–u (niosąc, dojść miejsca) 

zanosić – seber–ü (zasłonić lotnym lub sypkim) 

zaobserwować = obserwować

zaopiekować – qara–u, tärbiyälä–ü, artınnan qara–u

zaorać = orać

zapakować = pakować

zapalać – 1. qabız–u (uruchomić urządzenie); 2. yandır–u, qabız–u (rozbudzić zapał) 3. yandır–u, qabız–u (rozżarzyć tytoń w papierosie, fajce itp.); 4. yandır–u, qabız–u (sprawić, że coś zaczyna się palić, zaświecić)

zapalić = zapalać 

zapalniczka – utqabızğıç 

zapalny – qızu (przen.) 

zapałka – şırpı 

zapamiętać = pamiętać 

zapanować = panować

zaplanować = planować 

zapłacić = płacić

zapominać – 1. (przestawać pamiętać) onıt–u [onotu], istän (xäterdän) çığar–u; 2.(nieuwaga) iğtibar birmä–ü (itmä–ü)

zapomnieć = zapominać

zapowiadać – aldan äyt–ü, aldan kür–ü

zapowiedzieć = zapowiadać

zapoznać – zapoznawać

zapoznać się – tanış–u

zapoznawać – tanıştır–u; täqdim it–ü; 

zapraszać – çaqır–u 

zaprenumerować = prenumerować 

zaproponować = proponować 

zaprosić = zapraszać

zaproszenie – çaqıru 

zaprowadzić = prowadzić 

zaprzestać = zaprzestawać 

zaprzestawać – tuqta–u, beter–ü 

zaprzyjaźniać się – duslaş–u 

zaprzyjaźnić się = zaprzyjaźniać się 

zapukać = pukać

zapytać = pytać

zarabiać – 1. (zapłatę) eşläp al–u; 2. (zarobkowo) eşlä–ü

zaraz – xäzer (ar.), xäzer ük 

zarobić = zarabiać 

zarządzenie – qarar (ar.)

zasłać = 1. zaścielać; 2. zaścielić

zasłaniać – qapla–u 

zasłonić – zasłaniać 

zasnąć = zasypiać – 1. 

zaspać = zasypiać – 2.

zastanawiać się – uyla–u; niyätlä–ü, isäp it,ü

zastanowić się = zastanawiać się

zastosować się = stosować się

zastrzyk – çänçü, zerk (ar.), injeksiyon, ukol (ros.)

zasypiać – 1. yoqlap kit–ü; 2. yoqlap qal–u

zaścielać – = zaścielać; 1. urın–cäy–ü; 2. cäy–ü; 3. qapla–u

zaścielić – urın cäyü 

zaśpiewać = śpiewać 

zatańczyć – biy–ü, biyep al–u 

zatelefonować = telefonować

zatonąć – 1. (pogrążyć się) bat–u; 2.( umrzeć) batıp ül–ü; 3. (zająć się czymś) bat–u, mawığ–u

zatrzymać (się) = zatrzymywać (się)

zatrzymywać – 1. (ruch, maszyny) tuqtat–u; 2. (zahamować) totqarla–u; 3. (nie pozwalać odejść, zachowywać) tot–u; 4. (wydostanie) çığarma–u; 5. (aresztować) qulğa al–u, tot–u

zatrzymywać się – 1. (ruch, maszyny) tuqta–u; 2. (przestawać robić) tuqta– u, tuqtal–u; 3. (przestawać rozwijać się) tuqta–u; 4. (podróż) tuqtal–u, totqarlan–u; 5. (zajmować się czymś dokładniej) mawiğ–u

zauważać – 1. (patrzyć) kürep al–u, kür–ü; 2. (robić uwagę na temat) iğtibar it–ü

zauważyć – = zauważać

zawiadamiać – belder–ü, xäbär it–ü, iğlan it–ü, äyt–ü

zawiadomić = zawiadamiać 

zawiadomienie – belder–ü 

zawieźć = zawozić

zawołać = wołać 

zawozić – iltep quy–u 

zawód – hönär, proféssiyä

zawstydzić się = wstydzić się

zawstydzony – oyalğan

zawsze – här waqıt(ta), härçaq(ta), härqayçan, gel

zazdrościć – qızığ–u

zazdrościć (o kogo) – könläş–ü, könlä–ü

zazdrość – qızığu

zazdrość (o kogo) – könçelek, könläü, könlek [könlök], könläşü

zaziębienie – salqın tiyü 

zażartować = żartować 

zażądać = żądać

zażyć = zażywać

zażywać – 1. (lekarstwo) al–u, eç–ü; 2. räxätlän–ü

ząb – teş; 

ząb trzonowy (mądrości) – azau, azau teş, aqıl teşe

zbaczać – (çitkä) borıl–u [borolu], ayırıl–u

zbadać – 1. (zdrowia) qara–u, tikşer–ü; 2. (badanie) tikşer–ü; 3. (badając, poznać) tikşerep bel–ü

zbiór – 1. (całość z elementów) cıyıntiq, cıyılma, tuplanma, kolékcja; 2. (zboż, owocy, warzywa itp.) uñiş

zbliżać – 1. (odległość) yaqınayt–u, yaqınlat–u; 2. (stosunki) yaqınlaştir–u

zbliżać się – yaqınay–u, yaqın kil–ü, yaqınlaş–u

zbliżyć (się) = zbliżać (się) 

zboczyć = zbaczać 

zbudować = budować 

zbudzić (się) = budzić (się)

zburzyć – cimer–ü, wat–u, boz–u, iş–ü

zbyt – 1. satu, satu mömkinlege

zbyt – 2. artıq, çiktän (çamadan) tış, çamasız, ifrat

zdać = zdawać

zdać się = zdawać się

zdaje się – toyıla [toyola]

zdanie – 1. (myśl wyrażona słowami) uy, fiker (ar.), äytelgän; cömlä (ar.); 2. (opinia o kimś lub czymś) uy, fiker (ar.); 3. (zespół wyrazów) ğıybarä, täğbir, fráza

zdarzać się – 1. (stawać się) bul–u, kilep çığ–u, barlıqqa kil–ü, bar–u; 2. (występować sporadycznie) bulğal–u

zdarzenie – waqıyğa, xäl (ar.)

zdarzyć (się) = zdarzać (się)

zdawać – 1. (oficjalnie przekazywać) tapşır–u; 2. (zajęcie lub stanowisko) tapşır–u; 3.   (na egzaminie pozytywny wynik) bir–ü,  tapşır–u; 4. (promocję do następnej  klasy, zaliczać kursu, po złożeniu egzaminu zostawać   uczniem szkoły) bir–ü, tapşır–u; 5. (przystępować do egzaminu) bir–ü, tapşır–u; 6. (przedstawiać stan, przebieg) bir–ü

zdawać – bir–ü, tapşır–u

zdawać się – 1. (polegać na kimś w jakiejś sprawie) ışan–u, ömetlän–ü, ömet it–ü (bağla–u); 2. (wywoływać wrażenie) toyıl–u [toyolu]

zdążyć – ölger–ü [ölgörü], citeş–ü 

zdecydować się = decydować się 

zdecydowany – qıyu, täwäkkäl; ışanıçlı, nıqlı

zdejmować – 1. (ściągać coś) al–u, tartıp al–u, tartıp töşer–ü, urla–u; 2. (uwalniać kogoś od czegoś) azat it–ü; 3. (pot. robić zdjęcie) töşer–ü [töşörü]; 4. (o cenzurze) ütkärmä–ü

zdenerwować (się) = denerwować (się)

zdjąć – zdejmować

zdobić – bizä–ü, bizäklä–ü 

zdolny (do czego) – sälätle 

zdołać – buldır–u, eşlı al–u

zdradzać – xıyänät it–ü, sat–u (przen.)

zdradzić = zdradzać

zdrowie – sälamätlek, saulıq, tazalıq, sixätlek, isänlek–saulıq

zdrowy – sälamät, sau, taza, sixätle 

zdrzemnąć się– yoqlap al–u 

zdziwić się = dziwić się

zechcieć – telä–ü, teli başla–u 

zegar, zegarek – sägät (ar.) 

zejść = schodzić

zepsuć = psuć

zepsuty – (o produktach) bozıq [bozoq], bozılğan [bozolğan]

zero – sıfır; nol, nul

zespół – 1. (grupa ludzi wspólnie pracujących) ansambl, trúppa, kollektiv;

2. (grupa rzeczy lub zjawisk) cıyıntiq, cıyılma, tuplanma, kolékcja; 3. (o chorobie) sindrom

zeszły – ütkän, uzğan

zeszyt – däftär

zetrzeć – 1. (usunąć z powierzchni) sört–ü, qır–u; 2. (rozdrobnić) waqla–u,

u–u; 3. (usunąć zewnętrzną warstwę) qır–u, ışq–u(rozk. ışqı); 4. (trąc o coś szorstkiego, skaleczyć sobie skórę) qır–u; 5. (usunąć napis, rysunek) sört–ü;

zewnątrz – tışta, tıştan

zewnętrzny – tışqı, tıştağı

zewsząd – här yaqtan, bar yaqtan, böten [bötön] yaqtan

zgadnąć = zgadywać

zgadywać – belep al–u, bel–ü, cawabın tab–u

zgadzać się – riza bul–u, rizaliq bir–ü, küneş–ü, kileş–ü; (przyznać) tan–u (rozk. tanı!) 

zgasnąć = gasnąć 

zgiąć = giąć 

zginąć = ginąć

zgłaszać się – 1. (przychodzić gdzieś lub do kogoś w jakimś celu) kil–ü; 2 (odzywać się w słuchawce telefonu) cawap bir–ü

zgłosić się = zgłaszać się

zgodzić się = zgadzać się

zgubić – 1. yuğalt–u; 2. (doprowadzić do zguby) äräm it–ü; 3. (narazić na śmierć) hälaq (xarap) it–ü

zgubić się – yuğal–u 

zielony – yäşel 

ziemia – cir

ziemniak, ziemniaki – bäräñge

zięć – kiyäü

zima – qış

zimny – salqın, suıq 

zimowy – qışqı 

jawiać się – küren–ü

zjawić się = zjawiać się

zjazd – 1. (jazda, zjechanie z góry; zjechanie z trasy) töşü; 2. (pochyły fragment terenu) sözäk (awış) cir (urın); 3. (zgromadzenie członków organizacji itp.) qorıltay [qoroltay], cıyılış (www.tugan–tel.com)

zjechać – töş–ü

zjednoczyć – berlä–ü, berläşter–ü; tupla–u, cıy–u

zjeść = jeść zakończyć = kończyć 

złamać = łamać

złapać – tot–u, totıp [totop] al–u 

złościć się – açu kil–ü, açulan–u 

złość – açu, yarsu

złote gody – altın tuy

złoto – altın

złoty – altın

złożyć – 1. (zgiąć lub załamać itp.) bög–ü, böklä–ü; 2. (umieścić rzeczy obok siebie) tez–ü; 3.  (umieścić rzeczy jedno na drugim) öy–ü; 4. (złączyć w całość) cıy–u, tutir–u; 5. (umieścić w jakimś miejscu) quy–u, urnaştir–u, sal–u; 6. (wręczyć) tapşir–u, bir–ü

zły – yaman, naçar(ar.); açulı; yalğış 

zmarznąć – qat–u, öş–ü, tuñ–u 

zmęczony – arğan, talçıq, xälsez

zmęczyć się – ar–u, xäl bet–ü, xälsezlän–ü

zmiana – üzgärü, almaşu 

zmieniać – üzgärt–ü, almaştır–u 

zmieniać się – üzgär–ü, almaş–u 

zmienić (się) = zmieniać (się) 

zmienny – almaş, üzgärüçän 

zmierzyć = mierzyć

zmieścić (gdzie) – sıyındır–u 

zmieścić się (gdzie) – sıy–u, sıyın–u 

zmoknąć = moknąć

znaczek – márka, bilge, tamğa

znaczenie – mäğnä (ar.)

znać – bel–ü

znajdować – tab–u; (natrafić na kogoś lub na coś; spotkać się z czymś) oçrat–u

znajdować się – bul–u 

znajdywać = znajdować 

znajomy – tanış

znakomity – danlı, böyek [böyök], bilgele

znaleźć = znajdować

znaleźć się – bul–u; turı kil–ü; tabıl–u

znany – bilgele

zniecierpliwić się = niecierpliwić się

znienawidzić = nienawidzić

znieść = znosić

znieść = znosić

znikąd – ber cirdän dä, ber yaqtan da, ber keşedän dä

zniszczyć = niszczyć

znosić  – 1.  (przenosić  z góry na  dół) töşer–ü;  2. (nosząc,  zgromadzać rzeczy, zbierać informacje) cıy–u; 3. (złożyć jaja) sal–u; 4. (zlikwidować) beter–ü, iş–ü, süt–ü, cimer–ü; 5.(wytrzymywać, wykazywać  tolerancję)  çıda–u,  tüz–ü,  kiçer–ü,  kütär–ü;  6. (zużywać ubranie, obuwie, nosząc je długo) tuzdır–u

znowu – yañadan, yañabaştan, tağın(nan), qabattan, ikençe tapqır

znów = znowu 

znowuż = znowu 

znudzić się = nudzić się

zobaczyć – 1. (patrząc, zauważyć) kürep al–u, kür–ü; 2. (osobiście przekonać się o czymś) kür–ü, qara–u, bağ–u; 3. (spotkać kogoś) kür–ü, oçrat–u

zobaczyć się – küreş–ü 

zorganizować = organizować 

zorza – tañ

zostać = zostawać

zostawać – 1. (nie opuszczać miejsca) kitmä–ü; 2. (stawać się pozostałością po czymś) qal–u; 3. (znajdować się w trudnej sytuacji) qal–u, bul–u; 4. (stawać  się jakimś, kimś, czymś) bul–u, äylän–ü; 5. (odchodząc, nie zabierać, opuszczać) qaldır–u; 6. (wywoływać jakiś skutek) çığar–u; 7. (wstrzymywać się) tıyıl–u; 8. (zdawać się w czymś na kogoś) toyıl–u, oşa–u; 9. (odkładać coś dla kogoś) qaldır–u

zostawić = zostawiać 

zrobić = robić 

zrozumiały – añlaşılğan 

zrozumieć – rozumieć 

zupa – şulpa, aş

zupełnie – tulı, tulay, bötenläy [bötönläy] 

zupełny – tulı, tulay, bötenläy [bötönläy] 

zważyć = ważyć

zwątpić = wątpić

związek – 1. (stosunki między ludzmi, rzeczami, zjawiskami itp.) bäyläneş;

2. (kontakt z kimś lub z czymś) elemtä; 3. (organizacja skupiająca ludzi mających wspólne  cele) berläşmä; 4. (wspólne życie i stosunki łączące parę małżeńską lub partnerską) tormış; 5. (substancja chemiczna z co najmniej dwóch  pierwiastków) matdä; 6. (połączenie różnych rodzajów wojsk) berläşmä

zwiedzać – qara–u, bağ–u, kür–ü 

zwiedzić = zwiedzać 

zwierzchnik – baş, başlıq

zwierzę – xaywan (wıelki), canwar, cänlek (mały), terlek (bydło) 

zwiększyć się – art–u, kübäy–ü, işäy–ü; üs–ü, zuray–u, küper–ü; köçäy–ü 

zwlec = zwlekać

zwlekać – 1. (zdjąć coś z trudem) österäp töşer–ü; 2. (wlokąc, zgromadzić coś) österäp cıy–u; 3. (z czym) suz–u, tart–u, ozaqla–u, ozaqqa suz–u, qıymılda–u, mıştırda–u, kiçekter–ü

zwłaszcza – bigräk, ayırımça

zwracać – 1. (oddać komuś jego własność) qaytar–u, kire (qaytarıp) bir–ü;

2. (ustawić coś w jakąś stronę) borıp (qaratıp) quy–u; 3. (skierować do kogoś swoją wypowiedź) önlä–ü; 4. (zwymiotować) qos–u;

zwracać się – 1. (przynieść zyski) çığım kiter–ü; 2. (skierować się w jakąś stronę) borıl–u; 3. (skierować do kogoś swoją wypowiedź) möräcäğät it–ü; 4. (udać się do kogoś z jakąś sprawą) möräcäğät it–ü

zwrócić — zwracać

zwrócić (się) = zwracać (się)

zwyciężyć – 1. (odnieść zwycięstwo) ciñ–ü, tar–mar ıt–ü; 2. (gra, sport) ciñ– ü, ot–u; 3. (przezwyciężyć coś) ciñ–ü; 4. (zdobyć dominującą pozycję) östenlek al–u

zwycięzca – ciñüçe

zwyciężyć — zwyciężać

zwyczaj – 1. (tradycja) yola, ğadät (ar.), ğoref–ğadät; 2. (o człowieku)

ğadät (ar.)

zwykły – 1. (taki jak zawsze) ğadi (ar.), ğadätle, ğadäti, ğadättäge, härwaqıttağı, künekkän, künegelgän; 2. (o człowieku: niczym się niewyróżniający) ğadi (ar.), ğadätle, urtaça; 3. (o rzeczach: niewyszukany, najczęściej spotykany) ğadi (ar.) , ğadätle, ğadäti, ğadättäge; 4. (oczywistość lub typowość) älbättä, şiksez

zysk – tabış, fayda

zyskać = zyskiwać

zyskiwać – 1. (osiągnąć zysk; odnieść korzyść, pożytek) tabış (fayda) al–u; 2. (stać się posiadaczem czegoś) al–u; 3. (zjednać sobie kogoś) al–u

zza – artınnan, arqasında

Ż

żaden – 1. ber nindi dä; 2. (nikt) ber kem dä, beräy dä

żaglówka – cilkänle köymä

żal – 1. (uczucie smutku) qızğanıç, cäl, qayğı, ayanıç; 2. (skrucha po popełnieniu czegoś złego) qızğanıç, täübä, ükeneç, cäl, ayanıç

żałować – 1. (odczuwać smutek) qızğan–u, cällä–ü, qayğır–u; 2. (odczuwać żal  z  powodu  jakiegoś  swego  postępku)  qızğan–u,  üken–ü,  cällä–ü, ayan–u; 3. (współczuć komuś z powodu jego kłopotów) qızğan–u, cällä– ü; 4. (ograniczać wydatki do minimum) qızğan–u, cällä–ü, saranlan–u

żart – şayartu, mäzäk

żartować (z czego) – şayar–u, şayart–u

żądać (czego) – taläp it–ü

żegnać się – xuşlaş–u, saubullaş–u

żelazo – timer

żenić się (z kim) – öylän–ü

żołądek – aşqazan, qarın

żołnierz – suğışçı, ğaskäri, soldat

żona – xatın, qarçıq, iptäş, cämäğät (ar.)

żółty – sarı

życie – tormış [tormoş], ğömer, yäşäü, yäşäyeş, (codzienne) könküreş 

życzliwy – açıq yözle, yaqtı çıraylı, yağımlı, molayım (ar.), räxim (ar.) 

żyć – 1. (istnieć i funkcjonować w sposób właściwy organizmom żywym)

yäşä–ü, ğomer kiçer–ü; 2. (egzystować w jakichś warunkach) tor–u, yäşä–ü, bul–u; 3. (utrzymywać się) totın–u; 4. (pozostawać z kimś w jakichś stosunkach) qal–u; 5. (przebywać lub mieszkać gdzieś) tor–u, yäşä–ü; 6. (działać lub być aktualnym) bul–u

żywy – isän, tere, canlı, xäräkätle